Το τριήμερο 2-4 Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη η ετήσια Ολομέλεια της Διοίκησης του Cedefop, του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Επαγγελματική Κατάρτιση. Στην Ολομέλεια συμμετείχε, εκπροσωπώντας τους Έλληνες εργαζόμενους ο Πρόεδρος της ΟΙΕΛΕ και Γραμματέας Εκπαίδευσης της ΓΣΕΕ, Γ. Χριστόπουλος.
Στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε τέθηκαν σε συζήτηση, μεταξύ άλλων, τα ζητήματα της μαθητείας και των δεξιοτήτων. Μιλώντας ως εκπρόσωπος της ομάδας των Ευρωπαίων εργαζόμενων, ο Γ. Χριστόπουλος πρότεινε 7 σημεία που αφορούν στο θέμα της μαθητείας:
- Την περίληψη των όρων για την μισθοδοσία και την ασφάλιση των μαθητευόμενων στις συλλογικές συμβάσεις
- Την συμμετοχή των συνδικάτων στην έγκριση των χώρων εργασίας που αναλαμβάνουν προγράμματα μαθητείας, λόγω της ανομίας και εκμετάλλευσης των μαθητευόμενων που παρατηρείται σε διεθνές επίπεδο
- Την υποχρεωτική συμμετοχή των συνδικάτων στον κοινωνικό διάλογο για τη μαθητεία σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.
- Την ενίσχυση του ρόλου των συνδικάτων, ως του κύριου θεματοφύλακα του θεσμού της μαθητείας
- Την εισαγωγή, στο πλαίσιο της πολιτικής και κοινωνικής αγωγής, μαθήματος για την συνδικαλιστική εκπαίδευση στους μαθητευόμενους, ώστε να πληροφορηθούν τα βασικά τους δικαιώματα
- Την υιοθέτηση των προτάσεων του ILO (Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας) για τη μαθητεία
- Την έκδοση ενός νέου μανιφέστου για την μαθητεία μετά από εξαντλητικό κοινωνικό διάλογο.
Στις συνομιλίες, που συμμετέχουν εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, των εργοδοτών και των εργαζόμενων, διαπιστώθηκε μια σημαντική διαφοροποίηση. Εργοδότες και κυβερνήσεις έχουν ως βασικό δόγμα το “Skills First” (Πρώτα οι δεξιότητες), ενώ οι εργαζόμενοι προκρίνουν την χρήση των προσόντων που αποκτώνται από το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα (qualifications). Αυτό έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενες θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τις οποίες η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και η Δια Βίου Μάθηση θα πρέπει να λειτουργούν ως ένας ενιαίος χώρος όπου όλες οι μορφές εκπαίδευσης, κατάρτισης, εμπειρίας, αυτοεκπαίδευσης θα πρέπει να διατυπώνονται σε ένα δομημένο σύνολο, το οποίο θα εδραιώσει την επαγγελματική ταυτότητα του εργαζομένου κατοχυρώνοντας τα δικαιώματά του.
Είναι φανερό ότι πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και εργοδότες σπρώχνουν εσκεμμένα την επαγγελματική εκπαίδευση σε μια επικίνδυνη κατεύθυνση. Δίνοντας προτεραιότητα στις δεξιότητες, επιχειρούν να αποσυνδέσουν τον εργαζόμενο από τα προσόντα και, τελικά, από το αντικείμενο της εργασίας του, με αποτέλεσμα αυτός να είναι πιο ευάλωτος, κακοπληρωμένος και να μην έχει τη δυνατότητα συλλογικά να διεκδικήσει καλύτερες συνθήκες αμοιβής και εργασίας.
Υποστηρίζουμε τη θέση των ευρωπαϊκών συνδικάτων (ETUC-ETUCE) που ορθώς θέτουν το ζήτημα της αντιμετώπισης της εκπαίδευσης ως ολιστικού συστήματος, ως δημόσιου, κοινωνικού αγαθού. Η θεμελιώδης αυτή αρχή, όμως, δεν θίγεται μόνο από την μονομερή εμμονή στις δεξιότητες, αλλά και από την υιοθέτηση σκιωδών μορφών πιστοποίησης, όπως τα microcredentials, που δεν ελέγχονται από κάποιο θεσμό/φορέα με διαφάνεια. Με τον τρόπο αυτό, όπως παρατηρούν οι Γούλας και Φωτόπουλος, «η πιστοποίηση των προσόντων (…) εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους, οι οποίοι μπορεί να είναι καταστροφικοί για την ίδια την αποστολή της μάθησης, εάν δεν υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις ποιότητας και αξιοπιστίας (…) Είναι απολύτως απαραίτητο, ίσως περισσότερο από ποτέ, να αποσαφηνιστούν οι προϋποθέσεις για την πιστοποίηση των προσόντων, καθώς καμία μεταρρυθμιστική προσπάθεια δεν μπορεί να πετύχει χωρίς προϋποθέσεις όπως η ισότητα, η διαφάνεια, η εγκυρότητα, ο δημόσιος και κοινωνικός έλεγχος»[1].
Η μάχη αυτή σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Αν επιβληθεί το δόγμα «Πρώτα οι Δεξιότητες», ανοίγει η κερκόπορτα για την αποσύνδεση ακόμη και πιο «ακαδημαϊκών» ειδικοτήτων από το πτυχίο. Θα μπορούν, για παράδειγμα, να διδάσκουν σε σχολεία άνθρωποι χωρίς πανεπιστημιακό τίτλο στην εκπαίδευση, απλώς και μόνο επειδή ένα σχολείο «πιστοποιεί» την καταλληλότητά τους. Αυτό θα οδηγήσει σε πολλές ταχύτητες εργαζόμενων και σε ένα διασπασμένο και εύκολα χειραγωγήσιμο εργατικό κίνημα. Είναι μια από τις μεγάλες προκλήσεις που οι εργαζόμενοι θα αντιμετωπίσουν τα επόμενα χρόνια.
[1] ΙΝΕ ΓΣΕΕ, ΙΜΕ ΓΣΒΕΕ (2017) – Διά βίου μάθηση, επαγγελματική κατάρτιση, απασχόληση και οικονομία Νέα δεδομένα, προτεραιότητες και προκλήσεις
