Δεν υπάρχει ομορφότερο δώρο την εορταστική περίοδο από ένα καλό βιβλίο. Η Κατερίνα Ζαμαρία, εκλεκτή φιλόλογος στα εκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα, κριτικός παιδικής λογοτεχνίας και Γενική Γραμματέας του ΣΙΕΛ μας καταθέτει ευγενικά τις προτάσεις της για τα καλύτερα βιβλία που απευθύνονται σε ηλικίες 3 έως 15+.
«Χριστούγεννα με παραμύθια και αληθινές ιστορίες….
Φώτα, μυρωδιές, ζαβολιές, κάλαντα, τραγούδια, χαρά, προσφορά, νοιάξιμο….Αγάπη: αυτός είναι ο μαγικός κόσμος των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Γεμάτος προσδοκίες και όνειρα ότι αυτό που έρχεται θα είναι καλύτερο από αυτό που φεύγει. Αυτή την ατμόσφαιρα μεταφέρουν τα βιβλία που απευθύνονται σε ηλικίες από 3-8 χρόνων, εκεί που το παραμύθι έχει την τιμητική του.
«Το παιδί των Χριστουγέννων στο παιχνιδοπωλείο των αδερφών Βασίλη» του Ντέιβιντ Λίτσφιλντ είναι η τρυφερή ιστορία του μικρού Μπίλυ, που το μόνο που ήθελε ήταν να κάνει κάθε παιδί ευτυχισμένο, έστω και για μία μέρα. «Ο μικρός Μπίλυ γεννήθηκε σ’ ένα σπίτι γεμάτο αγάπη. Και, φυσικά, παιχνίδια… Πολλά παιχνίδια!» Ας είναι καλά οι θείοι του, οι Αδελφοί Βασίλη, που η δουλειά τους είναι να φτιάχνουν παιχνίδια μαγικά. Το παιχνιδοπωλείο είναι πάντα γεμάτο παιδιά. Υπάρχουν, όμως, και κάποια άλλα που στέκονται απ΄έξω και κοιτάνε τη βιτρίνα. Ο Μπίλυ στρέφει το βλέμμα του σε αυτά τα παιδιά κι αποφασίζει να κάνει τα πάντα για «για να τους δώσει χαρά, έστω για μια μέρα». Γιατί αυτό είναι το νόημα αυτών των γιορτών…να μπορείς να βλέπεις και πίσω από τη βιτρίνα, εκεί που υπάρχουν και κάποια άλλα παιδιά που οι γιορτές, γι΄αυτά, δεν είναι χαρές και δώρα.
Τα «Χριστούγεννα με τα τρία μαϊμουδάκια» είναι μια εντυπωσιακή έκδοση από τους σημαντικούς δημιουργούς εικονοβιβλίων, Quentin Blake και Emma Chichester Clark.
Η Χίλντα Σνιμπς ετοιμάζεται να περάσει τα Χριστούγεννα μαζί με τον θείο της, Γκίλμπερτ. Μαζί της σκοπεύει να πάρει και τα τρία μαϊμουδάκια της…Ο θείος Γκίλμπερτ ζει σε ένα υπέροχο σπίτι, γεμάτο με όμορφα και πολύτιμα πράγματα. Αυτός και η Χίλντα ανυπομονούν να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα με τον πιο παραδοσιακό τρόπο. Όταν όμως έχεις μαζί σου τρία μαϊμουδάκια, μπορούν να συμβούν τα πάντα…ειδικά όταν αυτά βαριούνται. Μια ιστορία γεμάτη χιούμορ, σκανταλιές, ανάλαφρη παιδική διάθεση, χωρίς ίχνος διδακτισμού, που απενοχοποιεί τη χαρά της ανάγνωσης.
Στα « Χριστούγεννα του Εδώ και του Αλλού» της Ελένης Μπετεινάκη, ο μικρός Αλέξανδρος περιμένει τη μαμά του για να στολίσουν επιτέλους το δέντρο τους… «Είχε πει θα γυρνούσε νωρίς για να στολίσουμε το δέντρο», σκέφτεται. Εκείνη, όμως γυρνά κουρασμένη από τη δουλειά. Στο σπίτι τους τα πράγματα δεν είναι όπως στα παραμύθια ή στην τηλεόραση, όπου όλα είναι λαμπερά και χαρούμενα. Κι ας είναι παραμονή Χριστουγέννων. Όμως δυο σκανταλιάρηδες καλικάντζαροι, ο Εδώ και ο Αλλού, έχουν τρυπώσει στο σπίτι από το ξημέρωμα. Όταν όλα τα φώτα σβήνουν, χώνονται στη μεγάλη κούτα με τα χριστουγεννιάτικα στολίδια…Μια απίθανη περιπέτεια ξεκινά για τα δυο καλικαντζαράκια, που για πρώτη φορά θα κάνουν μια υπέροχη σκανταλιά και θα χαρίσουν τη μαγεία που όλοι αναζητούν αυτές τις μέρες.
«Τα Χριστούγεννα του Σκρουτζ» του Κάρολου Ντίκενς, είναι το βιβλίο που καθιέρωσε τον εορτασμό των Χριστουγέννων στην Αγγλία, γιατί θυμίζει-διαχρονικά- όλα αυτά που εκφράζει το πνεύμα των Χριστουγέννων. Η ιστορία του φιλάργυρου Εμπενίζερ Σκρουτζ, του τσιγγούνη που θησαυρίζει εις βάρος των φτωχών, του τσιγγούνη, όμως και σε ανθρώπινα συναισθήματα, σε μια εξαιρετική διασκευή της Μαρίας Παπαγιάννη.
Ο Aμερικανός Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ περιέγραψε πρώτος τον Άγιο Βασίλη με τη μορφή που όλοι τον ξέρουμε σήμερα και ο Τόμας Ναστ τον ζωγράφισε σε μια εφημερίδα το 1890,παχουλό, με άσπρα γένια και κόκκινη ρόμπα. Όμως « Ο δικός μας Άγιος Βασίλης» του Βαγγέλη Ηλιόπουλου είναι διαφορετικός. Είναι εκείνος που επισκέφθηκε ένα βράδυ το φτωχικό του μικρού Ιωάννη κι έσωσε αυτόν και τις αδερφές του από το κρύο και την πείνα, μοίρασε μαζί τους γλυκές πίτες με φλουριά σε όλο το χωριό κι έφυγε για να πάει και σ’ άλλα παιδιά. Αποδομώντας τον «τηλεοπτικό» άγιο, ο Ηλιόπουλος θα αναδείξει τους σπουδαίους συμβολισμούς του αγαπημένου, από μικρούς και μεγάλους, Αγίου.
Κι επειδή οι διακοπές αποτελούν πάντα μια μοναδική ευκαιρία για συναντήσουν τα παιδιά τη Λογοτεχνία και τα βιβλία με έναν τρόπο διαφορετικό, συνειδητοποιώντας ότι η ανάγνωση δεν είναι καταναγκαστικό έργο αλλά μοναδική εμπειρία, στα βιβλία που ακολουθούν (για παιδιά πάνω από τα 6), η αναγνωστική απόλαυση συμπλέκεται με τη γνώση και η πραγματικότητα συνυπάρχει με την μυθοπλασία.
Η Μαρία Ανδρικοπούλου στο βιβλίο «Η αληθινή ιστορία ενός θαλασσόγατου» μας μεταφέρει στην περίοδο του Β΄Παγκόσμιου πολέμου. 1941 και στο γερμανικό πολεμικό πλοίο «Μπίσμαρκ» ανάμεσα στους ναύτες βρίσκεται κι ένας γάτος. Το πλοίο βυθίζεται, ο γάτος διασώζεται. Η καλή του τύχη δε θα κρατήσει για πολύ. Άλλες δύο φορές θα βρεθεί στη θάλασσα. Αλλά η ζωή είναι, πάντα, γεμάτη εκπλήξεις. Το βιβλίο ξεκινά με έναν πίνακα από το National Maritime Museum του Λονδίνου, το «Portrait of Unsinkable Sam» της Georgina Shaw-Baker. Γιατί ο Σαμ έγινε και πίνακας. Γιατί ο Σαμ έρχεται να μας θυμίσει ότι τα ζώα, που ανήκουν στις «παράπλευρες» απώλειες, είναι κι αυτά θύματα της βαρβαρότητας του πολέμου.
Η Caron Levis εμπνέεται στο «Με τα φτερά τους ενωμένα» από την αληθινή ιστορία του Κλεπέταν και της Μαλένα, δύο λευκοπελαργών, που περνούσαν τους χειμώνες χωριστά, 800.000 μίλια μακριά ο ένας από τον άλλο. Το 1993 ο Στιέπαν , επιστάτης σε σχολείο, βρήκε τραυματισμένη από λαθροκυνηγό τη Μαλένα και την πήρε υπό την προστασία του. Αργότερα, εκείνη γνώρισε τον Κλεπετάν. Για 19 χρόνια ο Κλεπετάν επέστρεφε κάθε άνοιξη από τη Νότια Αφρική στο Μπρόντσκι Βαρός της ανατολικής Κροατίας, για να συναντήσει την αγαπημένη του με το τραυματισμένο φτερό. Η μακροχρόνια σχέση (που απέφερε και 61 πελαργάκια) κράτησε μέχρι το θάνατο της Μαλένα, το 2021. Ο Κλεπετάν, παρόλο που βρήκε νέα σύντροφο, συνεχίζει να επισκέπτεται το σημείο που είναι θαμμένη η αγαπημένη του. Το βιβλίο είναι μια αλληγορική ιστορία για τη δύναμη της αγάπης.
Κι αν δεν είχες ακούσει την ιστορία των ερωτευμένων πελαργών, μήπως έχεις ακούσει για τον ποδοσφαιρικό αγώνα που δόθηκε τα Χριστούγεννα του 1914 κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου; Ήξερες ότι το 1971 έγινε ο πρώτος τελικός κυπέλλου γυναικών; Ξέρεις ποια ομάδα κέρδισε κάποτε ένα παιχνίδι χωρίς να πετύχει ούτε ένα γκολ; Αυτά και άλλα πολλά μοιράζεται μαζί μας ο Γκάρι Λίνεκερ, με τη βοήθεια του Άιβορ Μπαντίελ, στις «50 φορές που το ποδόσφαιρο άλλαξε τον κόσμο». Ένα βιβλίο για τα θαυμαστά γεγονότα τα οποία άλλαξαν την ιστορία του αθλήματος –και κάποιες φορές και τον κόσμο ολόκληρο– για πάντα και που καταρρίπτει την εικόνα που οι περισσότεροι διαμορφώνουν για το ποδόσφαιρο, ως χώρο διαπλοκής και βίας. Ένα βιβλίο που αναδεικνύει ότι το πλέον λαϊκό άθλημα συνιστά κοινωνικό και πολιτισμικό εργαλείο, όταν υπηρετεί τις πραγματικές αξίες του αθλητισμού.»
Η αναγνωστική απόλαυση συμπλέκεται με τη γνώση και σε βιβλία που εμπίπτουν στην κατηγορία των Young Adults, σε αναγνώστες, δηλαδή, άνω των 15-16 ετών.
Το graphic novel «Τρίνιτι, Η ιστορία της πρώτης ατομικής βόμβας» του Jonathan Fetter–Vorm, διηγείται την ιστορία του Σχεδίου Μανχάταν, του τεράστιου απόρρητου προγράμματος που είχε σκοπό να τιθασεύσει την ατομική ενέργεια, ώστε να λάβει μορφή όπλου. Τρίνιτυ ήταν η κωδική ονομασία της πρώτης, στην ανθρώπινη ιστορία, δοκιμής και πρώτης έκρηξης πυρηνικού όπλου Επικεφαλής ήταν ο J.Robert Oppenheimer -ο άνθρωπος που έγινε μύθος, ο «πατέρας» της ατομικής βόμβας. Το διηλικιακό αυτό βιβλίο, αποτελεί μια εισαγωγή στα γεγονότα που οδήγησαν στην ατομική εποχή και μια εξαιρετική αφορμή για να γνωρίσουν οι νεαροί αναγνώστες πτυχές της σύγχρονης ιστορίας αλλά και μια ευκαιρία για φιλοσοφικό στοχασμό πάνω στο ρόλο της επιστήμης, το ανθρώπινο δράμα, τις ίντριγκες, τον τεράστιος τεχνικό θρίαμβο, καθώς και την κληρονομιά του πόνου και της καταστροφής, αλλά και της απειλής εξάλειψης του ανθρώπινου πολιτισμού.
