Το άνοιγμα των σχολείων εν μέσω κορύφωσης του πανδημικού κύματος κι ενώ καθημερινά προστίθενται χιλιάδες μαθητές στους απόντες λόγω COVID, καθιστά σχεδόν βέβαιη τη χρήση της τηλεκπαίδευσης, ακόμη και με το εξαιρετικά χαλαρό πρωτόκολλο του 50%+1…
Επειδή υπάρχουν πολλά ερωτήματα εκπαιδευτικών σχετικά με την νόμιμη εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης, η ΟΙΕΛΕ σε συνεργασία με το νομικό μας σύμβουλο Γιώργο Μελισσάρη καταθέτει σε ενημέρωση των συναδέλφων το παρόν κείμενο όπου περιλαμβάνονται οι προβλέψεις του ισχύοντος πλαισίου και οι απόψεις της Ομοσπονδίας.
Ποιο είναι το νομοθετικό πλαίσιο της τηλεκπαίδευσης σήμερα:
Τυπικά για την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία ισχύει η Υ.Α. με αριθμ. 111525/ΓΔ4 «Παροχή σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για το σχολικό έτος 2021-2022» (ΦΕΚ Τεύχος Β’, 4188/10-9-2021). Σύμφωνα με την απόφαση αυτή η τηλεκπαίδευση εφαρμόζεται:
- Σε περίπτωση αναστολής λειτουργίας τμημάτων λόγω της πανδημίας
- Σε περίπτωση απουσίας μαθητών λόγω συγκεκριμένων ασθενειών (δείτε εδώ τις περιπτώσεις στην Υ.Α.). Δέον να τονιστεί ότι στις περιπτώσεις αυτές δεν περιλαμβάνονται μαθητές που ασθενούν λόγω COVID 19 ή βρίσκονται σε καραντίνα λόγω επαφής με επιβεβαιωμένο κρούσμα.
Για την πρώτη περίπτωση, προβλέπεται η εξ αποστάσεως διδασκαλία.
Για τη δεύτερη περίπτωση, προβλέπονται δύο εναλλακτικές. Η πρώτη είναι να «παρέχεται ταυτόχρονη σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, υπό τη μορφή ταυτόχρονης διδασκαλίας σε μαθητές, οι οποίοι συμμετέχουν στο μάθημα με φυσική παρουσία και σε μαθητές/τριες οι οποίοι δεν δύνανται να παρακολουθήσουν με φυσική παρουσία την εκπαιδευτική διαδικασία». Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή και ως «υβριδική διδασκαλία».
Η δεύτερη εναλλακτική, που τίθεται σε εφαρμογή αν υπάρχουν δυσκολίες με την πρώτη, είναι ο σχηματισμός, με ευθύνη του Διευθυντή της σχολικής μονάδας, καθαρά διαδικτυακών τμημάτων από απόντες μαθητές στα οποία διδάσκουν εκπαιδευτικοί που δεν συμπληρώνουν πλήρες ωράριο ή που προσλαμβάνονται ειδικά για αυτό το λόγο.
Για τα δημόσια σχολεία χρησιμοποιείται η πλατφόρμα Webex, για τα δε ιδιωτικά υπάρχει ελευθερία επιλογής πλατφόρμας με έξοδα του σχολείου.
Η θέση της ΟΙΕΛΕ
Έχουμε τονίσει από το ξεκίνημα της υγειονομικής κρίσης ότι η δια ζώσης διδασκαλία δεν αντικαθίσταται. Όχι μόνο για λόγους παιδαγωγικούς, αλλά και για λόγους ψυχοσυναισθηματικούς. Τα παιδιά χρειάζονται τη φυσική παρουσία των εκπαιδευτικών, την επαφή με τις φίλες και τους φίλους τους μέσα στο χώρο του σχολείου. Ωστόσο, είχαμε ξεκαθαρίσει ότι η τηλεκπαίδευση είναι ένα εργαλείο που τα σχολεία μπορούν να χρησιμοποιήσουν σε έκτακτες περιπτώσεις, αρκεί να τηρείται ευλαβικά ο κανονισμός GDPR και να στηρίζεται η λειτουργία της σε ξεκάθαρες παιδαγωγικές αρχές.
Κανονισμός GDPR:
Η πιστή εφαρμογή της ευρωπαϊκής και της εγχώριας νομοθεσίας (Νόμος 4624/2019) για τα προσωπικά δεδομένα είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Επειδή δεν υπήρξε καμιά σοβαρή πρόνοια του Υπουργείου Παιδείας για την εφαρμογή του GDPR και υπήρχε κίνδυνος για τη διαρροή δεδομένων εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, η ΟΙΕΛΕ προσέφυγε το Μάιο του 2020 στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Η ενέργεια της Ομοσπονδίας δικαιώθηκε με την υπ. αριθμ. 50/2021 απόφαση της Αρχής σύμφωνα με την οποία σε τουλάχιστον πέντε (5) περιπτώσεις, το ΥΠΑΙΘ έχει παραβιάσει τον Κανονισμό GDPR (ΓΚΠΔ). Η Απόφαση έθεσε προθεσμία δύο (2) και τεσσάρων (4) μηνών κατά περίπτωση για την αποκατάσταση της νομιμότητας.
Μέχρι στιγμής το Υπουργείο δεν έχει τοποθετηθεί στο πώς (ή αν) θα εφαρμόσει την απόφαση της Ανεξάρτητης Αρχής, (την αυθεντική κρίση της οποίας ευθέως – γεγονός πρωτάκουστο – αμφισβήτησε τον περασμένο Νοέμβριο!) γεγονός που θέτει πολύ σοβαρό ζήτημα για την νόμιμη εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης.
Πιο συγκεκριμένα:
Η εφαρμογή του GDPR είναι μια σύνθετη διαδικασία που απαιτεί μια κοπιώδη προετοιμασία από κάθε ιδιωτικό σχολείο. Πέραν της αυτονόητης, έγγραφης συναίνεσης των υποκειμένων (μαθητών-γονέων-εκπαιδευτικών), τα ιδιωτικά σχολεία (και κάθε φορέας εκπαίδευσης ευρύτερα) θα πρέπει να έχουν προβεί τουλάχιστον στις παρακάτω ενέργειες:
- Συμμόρφωση με το GDPR (έλεγχος απόκλισης GDPR, αρχείο δραστηριοτήτων κ.λπ.)
- Ορισμό Data Protection Officer, όπου απαιτείται. Δέον να σημειωθεί για ορισμένα σχολεία που ενδεχομένως έχουν ορίσει συνάδελφο ως D.P.O. ότι αυτό παραβιάζει τόσο την εκπαιδευτική νομοθεσία, όσο και τη νομοθεσία προστασίας προσωπικών δεδομένων.
- Εκτίμηση αντικτύπου στα προσωπικά δεδομένα εργαζόμενων και μαθητών (D.P.I.A.– Data Protection Impact Assessment), ιδίως για επεξεργασίες όπως οι προαναφερθείσες. Η εκτίμηση αντικτύπου είναι μια πολυσέλιδη, σύνθετη τεχνική μελέτη, της οποίας η σύνταξη απαιτεί δουλειά μηνών από εξειδικευμένο προσωπικό. Αυτό το τονίζουμε, διότι κάποια ιδιωτικά σχολεία δείχνουν σε εκπαιδευτικούς που ζητούν την εκτίμηση αντικτύπου κάποια φαιδρά έγγραφα δύο-τριών σελίδων που αναφέρουν γενικότητες. Η εκτίμηση αντικτύπου είναι μια μελέτη με συγκεκριμένες προδιαγραφές και ο ευρωπαϊκός κανονισμός δεν κάνει «εκπτώσεις».
Η ανησυχία μας για την προστασία προσωπικών δεδομένων εστιάζεται κυρίως στην υβριδική διδασκαλία, όπου η ταυτόχρονη διδασκαλία σε τάξη και σπίτι πρέπει να οργανωθεί με πολύ προσεκτικό τρόπο για να μη διαρρεύσει ευαίσθητο υλικό.
Παιδαγωγικές αρχές:
Η ΟΙΕΛΕ είχε σχεδόν από την αρχή εφαρμογής της τηλεκπαίδευσης εκφράσει την έντονη αντίθεσή της με τον αντιπαιδαγωγικό τρόπο εφαρμογής της τόσο ευρύτερα στο εκπαιδευτικό σύστημα όσο και πιο ειδικά στο ιδιωτικό σχολείο.
Είχαμε, με ανακοίνωσή μας του Νοεμβρίου του 2020 , σημειώσει ότι η πρόθεση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου να «φυλακίσει» μικρούς μαθητές μπροστά σε μια οθόνη ήταν μια επικίνδυνη για μια σειρά λόγων και ακραία αντιεπιστημονική-αντιπαιδαγωγική πρόταση που κάνει κάθε πολίτη να αναρωτιέται, εάν οι εμπνευστές της έχουν μπει ποτέ σε τάξη, εάν έχουν μικρά παιδιά, αν γενικώς έχουν οποιαδήποτε επαφή με την παιδαγωγική διαδικασία. Είχαμε, επίσης, καταδικάσει την πρακτική κάποιων ιδιωτικών σχολείων που όρισαν την ψηφιακή διδακτική ώρα στα 40 (!) λεπτά και υποχρέωναν μικρούς μαθητές σε 6 (!) ώρες διαδικτυακό μάθημα!
Η ΟΙΕΛΕ, μετά από επεξεργασία όσων λαμβάνουν χώρα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, έχει προτείνει, αποκλειστικά για την περίπτωση της αναστολής λειτουργίας τμήματος, την εφαρμογή του μικτού συστήματος σύγχρονης και ασύγχρονης διδασκαλίας που μπορεί μεν να συνεπάγεται περισσότερη εργασία για τους εκπαιδευτικούς, είναι όμως σαφώς καλύτερο για τα παιδιά από την εξοντωτική παρακολούθηση ενός καθαρά διαδικτυακού μαθήματος.
Τέλος, σχετικά με την υβριδική τάξη, θεωρούμε ότι η εφαρμογή της είναι εξαιρετικά προβληματική παιδαγωγικά κυρίως για τους μαθητές της τάξης που θα πρέπει να παρακολουθούν έναν καθηγητή βιδωμένο στην έδρα να διδάσκει αποκλειστικά και μόνο από τον διαδραστικό πίνακα (απαγορεύεται να μεταδίδεται εικόνα τάξης και μαθητών για την αποφυγή διαρροής δεδομένων). Με άλλα λόγια, εφαρμόζοντας την υβριδική διδασκαλία οι παρόντες αντιμετωπίζονται πρακτικά ως απόντες και χάνουν τα πλεονεκτήματα της δια ζώσης διδασκαλίας.
Για το λόγο αυτό προτείνουμε το σχηματισμό διαδικτυακών τάξεων για όλους τους απόντες όπου θα διδάσκουν συνάδελφοι με μειωμένο ωράριο (ώστε να το συμπληρώνουν), με υπερωριακή (και αμειβόμενη, εννοείται…) απασχόληση, ή θα προσλαμβάνεται έκτακτο προσωπικό.
Εργασιακές συνθήκες και επίδομα τηλεργασίας
Με ανακοίνωσή μας το Μάρτιο του 2021, είχαμε επισημάνει περιστατικά εργασιακής εξουθένωσης συναδέλφων που υποχρεώνονται κυριολεκτικά σε ολοήμερη τηλεργασία. Πέρα από το διογκωμένο διδακτικό ωράριο, οι εκπαιδευτικοί συμμετείχαν σε συνεχή meetings εκτός ωραρίου και μέσα στα Σαββατοκύριακα, ενώ στις όποιες ώρες παρέμεναν ελεύθερες, παρήγαγαν ψηφιακό υλικό, χωρίς φυσικά να αμείβονται για την παράνομη, καταναγκαστική υπερωριακή απασχόληση!
Αναφέρουμε εδώ ότι ο (ακόμη και ο αντεργατικός) Ν. 4808/2021 προβλέπει το δικαίωμα της ψηφιακής αποσύνδεσης, ενώ ταυτόχρονα, όπως έχουμε τονίσει σε προηγούμενες ανακοινώσεις μας, προβλέπει επίδομα τηλεργασίας, σε περίπτωση που οι εκπαιδευτικές υπηρεσίες παρέχονται από το σπίτι. Πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 67 προβλέπει ότι κατά την τηλεργασία, ο εργοδότης αναλαμβάνει το κόστος που προκαλείται στον εργαζόμενο από τη μορφή αυτή εργασίας, ήτοι το κόστος του εξοπλισμού, των τηλεπικοινωνιών, της συντήρησης του εξοπλισμού και της αποκατάστασης των βλαβών, ενώ παραμένει πλήρως υπεύθυνος για την τήρηση των διατάξεων περί υγείας και ασφάλειας στην εργασία.
Καλούμε τους συναδέλφους να καταγγέλλουν περιστατικά παραβίασης του ωραρίου τους, παραβίασης των διατάξεων για την ψηφιακή αποσύνδεση και για άρνηση των σχολείων να καταβάλλουν το επίδομα τηλεργασίας.
