Σήμερα παρουσιάζουμε το τρίτο (και τελευταίο) τμήμα της αποτύπωσης των αιτιών του Big Quit στην ιδιωτική εκπαίδευση, των λόγων δηλαδή που σήμερα τα 2/3 των συναδέλφων μας θέλουν να αποχωρήσουν από τα ιδιωτικά σχολεία. Τα προηγούμενα μέρη αφορούσαν α) στην αναγκαστική μετατροπή των ιδιωτικών εκπαιδευτικών σε …συγγραφείς (!) και β) στη διπλή εργασία που υποχρεώνονται πολλοί συνάδελφοι εντός του ωρολόγιου προγράμματος λόγω των διπλών προγραμμάτων αλλά και λόγω της non stop παροχής υπηρεσιών που θα έπρεπε να παρέχονται εντός του σχολικού προγράμματος, ωστόσο παρέχονται όλη την ημέρα (μέχρι αργά το βράδυ…) και κάθε ημέρα της εβδομάδας (τηλεκπαίδευση, συναντήσεις με γονείς, ενημερώσεις τηλεφωνικές ή μέσω e-mail κ.λπ.). Κοινός τόπος των παραπάνω περιπτώσεων, όπως και της κατηγορίας που παρουσιάζεται σήμερα, η δια της ψυχολογικής βίας (με απειλές για απολύσεις, με ακραίο bullying και mobbing) υποχρέωση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών σε εργασία πέραν όσων ορίζει η σύμβασή τους, συνήθως χωρίς αμοιβή, εργασιακή και ασφαλιστική κάλυψη. Όπως προέκυψε και από τα αποτελέσματα της έρευνάς μας για το Big Quit στην ιδιωτική εκπαίδευση, το 86% του συνόλου των δραστηριοτήτων που παρέχουν εκτός σχολικού προγράμματος οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί δεν αμείβεται (είναι απορίας άξιον ένας εργασιακός τομέας που μάλιστα εποπτεύεται – τουλάχιστον θεωρητικά – από δύο Υπουργεία, Παιδείας και Εργασίας, να εμφανίζει τέτοια ποσοστά παραβατικότητας…).
Η μεγαλύτερη και πιο συνηθισμένη (τόσο πολύ, που δυστυχώς μεγάλος αριθμός συναδέλφων τη θεωρεί …δεδομένη) κατηγορία παραβιάσεων της νομοθεσίας που προκαλεί αιτιολογημένα αισθήματα οργής και αγανάκτησης στους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς, είναι ο εξαναγκασμός σε δωρεάν εργασία τα απογεύματα, τα Σαββατοκύριακα, τις αργίες και τις διακοπές. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι εξτρά αυτές δραστηριότητες αμείβονται, όμως οι συνάδελφοι σπάνια παρέχουν υπηρεσίες με τη βούλησή τους…
Απογευματινές δράσεις: ακραία παρανομία (και τα κυβερνητικά ψεύδη με τη δήθεν …αύξηση αποδοχών μας – που αποδείχθηκε κατά 50% μείωση)!
Ένας από τους βασικούς λόγους που οι γονείς στέλνουν τα παιδιά τους σε ένα ιδιωτικό σχολείο είναι η ολοήμερη λειτουργία τους και η πραγματοποίηση δράσεων που είτε υποστηρίζουν το πρόγραμμα του σχολείου (μελέτη, ενισχυτική διδασκαλία), είτε προχωρούν πέρα από το τυπικό πρόγραμμα (μαθητικοί όμιλοι, πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες, προγράμματα με έμφαση στις νέες τεχνολογίες κ.λπ.). Τα ιδιωτικά σχολεία έχουν τη δυνατότητα να προσλάβουν για τις δράσεις αυτές είτε το προσωπικό του σχολείου (αν οι συνάδελφοι το επιθυμούν) είτε διδάσκοντες από την ελεύθερη αγορά, ιδίως για αντικείμενα που δεν σχετίζονται άμεσα με το σχολικό πρόγραμμα.
- Τι συνέβαινε μέχρι τον Ιούλιο του 2020 με δράσεις και παρεκκλίσεις
Η δυνατότητα των ιδιωτικών σχολείων να παρέχουν παρεκκλίσεις μέχρι και το 2016 προβλεπόταν μεν, αλλά με εξαιρετικά πολύπλοκες, γραφειοκρατικές διαδικασίες, ενώ δεν υπήρχε καμιά απολύτως πρόβλεψη για τις δράσεις. Το γεγονός ότι μέχρι το 2016 δεν υπήρχε συγκεκριμένη νομοθετική πρόβλεψη για τις δράσεις «βόλευε» ιδιαίτερα τους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων που τις παρείχαν σε υψηλές τιμές, χωρίς (στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων) να καταβάλλουν αποδοχές σε όσους παρείχαν τις υπηρεσίες τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε σχετική έρευνα του Κλαδικού Ινστιτούτου της ΟΙΕΛΕ το 2012, το 97% περίπου των 478 εκπαιδευτικών που συμμετείχαν απάντησε ότι δεν πληρώνεται καθόλου στις δράσεις, με αποτέλεσμα τα χρήματα των γονέων να καταλήγουν ατόφια στα ταμεία του ιδιοκτήτη.
Μετά το 2016 υπήρξε σημαντική χαλάρωση του θεσμικού πλαισίου για τις παρεκκλίσεις, ενώ θεσπίστηκε η δυνατότητα των ιδιωτικών σχολείων να παρέχουν δράσεις απολύτως ελεύθερα με μοναδικό περιορισμό τη δήλωση των διδασκόντων και των μαθητών (άρθρο 28 του Ν. 4415/2016). Το πιο σημαντικό για τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς, ωστόσο, είναι πως βάσει του νόμου αυτού οι ώρες απασχόλησης στις απογευματινές δράσεις θεωρούνταν διδακτικές ώρες, αμείβονταν με βάση το εκπαιδευτικό μισθολόγιο και προσμετρώνταν στην προϋπηρεσία μας!
Η πλήρης απελευθέρωση της πραγματοποίησης των δράσεων με το Ν. 4415/2016 (γνωστού και ως «νόμου Φίλη») είχε το θετικό του εμπλουτισμού του προγράμματος των σχολείων, είχε όμως και την αρνητική πλευρά της καταστρατήγησης της νομοθεσίας από το σημαντικά μεγαλύτερο τμήμα των ιδιωτικών σχολείων (περίπου το 80-85% δεν δήλωναν τα στοιχεία που προέβλεπε η νομοθεσία σύμφωνα με στοιχεία των Διευθύνσεων του Υπ. Παιδείας) με αποτέλεσμα να υφίσταται σοβαρό ζήτημα αδήλωτης εργασίας και φοροδιαφυγής. Στην πλειονότητα των ιδιοκτητών είναι φυσικό πως δεν άρεσε καθόλου η υποχρέωση να δηλώνουν τις δράσεις, καθώς φοβούνταν ότι το πάρτι του μαύρου χρήματος θα σταματούσε. Ήταν όμως και σημαντική η ευθύνη της προηγούμενης κυβέρνησης που δεν επέβαλε κανένα πειθαρχικό/ποινικό μέτρο στους «αντάρτες» επιχειρηματίες, οι οποίοι έγραψαν τον ψηφισμένο από τη Βουλή νόμο στα παλαιότερα των υποδημάτων τους.
- Μετά το Νόμο Κεραμέως (και τη δήθεν …αύξηση του εισοδήματος των ιδιωτικών εκπαιδευτικών)
Η πίεση του λόμπι των ιδιοκτητών σε κυβέρνηση και Υπουργείο Παιδείας έφερε καρπούς τον Ιούλιο του 2020 με την ψήφιση του Ν. 4713/2020 που ψευδώς διαφημίστηκε ως ο νόμος «απελευθέρωσης των ιδιωτικών σχολείων» και δήθεν «…αύξησης των εισοδημάτων τους μέσω των δράσεων» (που ήδη υπήρχαν!).
Στην παρουσίαση του νόμου αυτού είχαμε την παγκόσμια πρωτοτυπία να εξαγγέλλονται ρυθμίσεις που ίσχυαν, όπως η δυνατότητα ενός ιδιωτικού σχολείου να κάνει …δράσεις! Ποια είναι όμως πλέον η διαφορά για τους …πανευτυχείς ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς (που τάχα θα «πλούτιζαν» με το νόμο). Ενώ με το προηγούμενο καθεστώς οι ώρες που παρείχαν οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί στις απογευματινές δράσεις αμείβονταν με βάση το εκπαιδευτικό μισθολόγιο και αναγνωρίζονταν ως ώρες προϋπηρεσίας, με το νόμο Κεραμέως οι δράσεις αποχαρακτηρίζονται από εκπαιδευτικές δραστηριότητες και έτσι όσοι (τυχεροί…) πληρώνονται, θα αμείβονται ως ανειδίκευτοι εργάτες και χωρίς καμιά αναγνώριση της προϋπηρεσίας τους. Αποτέλεσμα: η περιβόητη αύξηση των αποδοχών μας έγινε μείωση που συχνά φτάνει ή και ξεπερνά το 50% (επαναλαμβάνουμε, για όσους πληρώνονται στις δράσεις).
Η εικόνα, βάσει της έρευνας που παρουσίασε το Κλαδικό Ινστιτούτο της ΟΙΕΛΕ τον Απρίλιο είναι πως στις δράσεις απασχολείται περίπου το 1/3 των ιδιωτικών εκπαιδευτικών (συχνά χωρίς τη θέλησή τους) και μόλις το 45% παίρνουν το πλουσιοπάροχο ποσό των …6 ευρώ την ώρα (για δράσεις που οι γονείς καταβάλλουν κάθε χρόνο χιλιάδες ευρώ). Οι υπόλοιποι παρέχουν τις υπηρεσίες τους «εθελοντικά», με το «πιστόλι» της ελεύθερης απόλυσης στον κρόταφο.
Bazaar, open days, εορταστικές εκδηλώσεις και summer camps. Η κόλαση του ιδιωτικού εκπαιδευτικού
Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη στις λοιπές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα εκτός διδακτικού ωραρίου. Πρόκειται για ημερήσιες εκδηλώσεις όπως για παράδειγμα:
- Οι εορταστικές εκδηλώσεις, κυρίως Χριστουγέννων και λήξης του σχολικού έτους
- Οι open days που κάποια ιδιωτικά σχολεία πραγματοποιούν για διαφημιστική προσέλκυση γονέων
- Τα περίφημα Bazaars (κυρίως την περίοδο των Χριστουγέννων)
Όλες αυτές οι εκδηλώσεις γίνονται είτε απόγευμα, είτε το Σαββατοκύριακο, σε ώρες δηλαδή εκτός διδακτικού ωραρίου, επομένως θα έπρεπε οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί να αμείβονται υπερωριακά. Ποια είναι, όμως, η εικόνα;
Όσο για το ποσοστό των αμειβόμενων εκπαιδευτικών, η κατάσταση είναι θλιβερή, με τη συντριπτική πλειονότητα να μην πληρώνονται για τις δραστηριότητες αυτές… Σχεδόν το 90% των εκπαιδευτικών δήλωσαν ότι δεν αμείβονται για τη συμμετοχή τους σε ημερήσιες εκδηλώσεις εκτός του εργασιακού ωραρίου τους.
Η φύλαξη των παιδιών σε περιόδους διακοπών: Χάος απλήρωτης και αδήλωτης εργασίας και τεράστιοι κίνδυνοι υγείας και ασφάλειας των μαθητών
Ξεχωριστά θα αναφερθούμε στο κομμάτι της φύλαξης παιδιών τις περιόδους διακοπών (Χριστουγέννων, Πάσχα και καλοκαιριού). Όχι μόνο, διότι εκεί οι άτυχοι συνάδελφοι σπάνια αμείβονται, αλλά κυρίως διότι η αδήλωτη και απλήρωτη εργασία εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των μαθητών.
Τη μερίδα του λέοντος σε αυτό το τμήμα δραστηριοτήτων των σχολείων κατέχουν τα περίφημα summer camps, στα οποία αναφερθήκαμε σε πρόσφατη ανακοίνωσή μας. Με βάση καταγγελίες φετινές αλλά και σε προηγούμενα χρόνια, πολλοί εκπαιδευτικοί (κυρίως του νηπιαγωγείου και του δημοτικού σχολείου) υποχρεώνονται να συμμετέχουν χωρίς αμοιβή και χωρίς ασφάλιση με την απειλή είτε της απόλυσης είτε της μη καταβολής των καλοκαιρινών μισθών!
Όπως όλες και όλοι γνωρίζουν, η φύλαξη στα summer camps δεν είναι εύκολη υπόθεση, διότι δεν πρόκειται για μια απολύτως δομημένη εκπαιδευτική κατάσταση, αλλά για μια πιο «ελεύθερη» δραστηριοποίηση των παιδιών. Η φύση των summer camps εγκυμονεί πάντοτε κινδύνους και εύλογα αναρωτιέται κάποιος: ποιος θα αναλάβει τη νομική ευθύνη, αν κάποιο παιδί χτυπήσει; Ο ανύπαρκτος ιδιοκτήτης ή ο σκιώδης υπάλληλος-εκπαιδευτικός που δεν έχει λάβει την αναγκαία άδεια άσκησης ιδιωτικού έργου από την αρμόδια Διεύθυνση Εκπαίδευσης και δεν έχει δηλωθεί στην Εργάνη με άλλη σύμβαση; Σε ποιον θα απευθυνθεί ο γονέας που πληρώνει χρυσάφι κάθε εβδομάδα για τη φύλαξη των παιδιών του;
Η ΟΙΕΛΕ ζήτησε από τα Υπουργεία Παιδείας και Εργασίας έλεγχο σε όλες αυτές τις δομές, όμως δεν είμαστε καθόλου αισιόδοξοι. Φαίνεται πως κάποιοι πολιτικοί θέτουν τις προσωπικές τους φιλίες και συμμαχίες πάνω από το δημόσιο συμφέρον, τη ζωή και την υγεία ακόμη και μικρών παιδιών.
Εν κατακλείδι…
Από όσα κατεγράφησαν στην Έρευνα της ΟΙΕΛΕ για το Big Quit και στην αναζήτηση των αιτιών μέσω του αφιερώματος σε 3 μέρη που σήμερα ολοκληρώνουμε, δεν προκαλεί καμιά εντύπωση ότι περίπου το 70% των ιδιωτικών εκπαιδευτικών θέλουν να φύγουν από τα ιδιωτικά σχολεία. Κι εδώ θα πρέπει να επαναλάβουμε έναν σημαντικό περιορισμό της έρευνάς μας. Από το μ.ο. της προϋπηρεσίας των συμμετεχόντων (16 χρόνια), διαπιστώνεται ότι πολλοί από τους συμμετέχοντες προέρχονται από ιδιωτικά σχολεία με σταθερές εργασιακές σχέσεις. Επομένως, είναι πιθανό το ποσοστό αυτό να είναι ακόμη μεγαλύτερο.
Η διαχρονική ατιμωρησία στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης με τους πολιτικούς παράγοντες πολλών κυβερνήσεων να φοβούνται να συγκρουστούν με τους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων, έχει γεννήσει ένα ιδιόμορφο καθεστώς ασυδοσίας και τρόμου για μεγάλο τμήμα των συναδέλφων μας. Ο (γραμμένος από χέρι ιδιοκτητών) Νόμος 4713/2020, γνωστός στον κλάδο ως Νόμος Κεραμέως, έχει επιδεινώσει την κατάσταση και έχει σημαντικό μερίδιο ευθύνης στο κύμα φυγής που προβλέπουμε ότι θα ενταθεί σε πολλά ιδιωτικά σχολεία την επόμενη περίοδο (σε βαθμό αδυναμίας εύρεσης εκπαιδευτικών κάποιων ειδικοτήτων τα επόμενα χρόνια). Διότι είναι διαφορετικό να είσαι μια κυβέρνηση που στηρίζεις τον επιχειρηματικό κόσμο και λαμβάνεις μονόπλευρες και μονομερείς εναντίον των εργαζόμενων αποφάσεις (είναι μια ιδεολογική στάση) και διαφορετικό να επιτρέπεις την παραβίαση της εκπαιδευτικής, της εργατικής και της ασφαλιστικής νομοθεσίας, μόνο και μόνο για να ικανοποιήσεις τις απαιτήσεις των υποστηρικτών-χρηματοδοτών σου.
Για το λόγο αυτό εμείς έχουμε ως Ομοσπονδία κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου σε κυβέρνηση και εργοδότες. Θεωρούμε ότι η εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος εργασιακής εξόντωσης στις νέες παγκόσμιες συνθήκες του Big Quit δεν μπορεί πλέον να ωφελήσει ούτε καν κοντόφθαλμα επιχειρηματικά σχέδια κάποιων «πειρατών» που δρουν στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Εκτιμούμε πως είναι ώριμες οι συνθήκες για έναν σοβαρό κοινωνικό διάλογο, ώστε να εξορθολογιστεί και να αυστηροποιηθεί το νομοθετικό πλαίσιο για την ιδιωτική εκπαίδευση. Πιστεύουμε πως στο μέλλον θα επιβιώσουν μόνο οι μονάδες αυτές που παρέχουν ποιοτικές εκπαιδευτικές υπηρεσίες και καλές εργασιακές σχέσεις με ένα πλέγμα ηθικών και οικονομικών κινήτρων για τους εκπαιδευτικούς. Όπως, άλλωστε, είχαμε παρατηρήσει και στην έρευνά μας, δεν είναι όλα τα ιδιωτικά σχολεία τα ίδια. Γράφαμε στο σχολιασμό της έρευνας:
«ένα ποσοστό εκπαιδευτικών (περίπου ένα 30-40%, όπως προκύπτει από απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα) που δηλώνουν σχετικά ικανοποιημένοι στο σχολείο όπου υπηρετούν (παραπέμπουμε εδώ στους περιορισμούς της έρευνας, ενδεχομένως το ποσοστό στο σύνολο του κλάδου να είναι μικρότερο). Πρόκειται προφανώς για ιδιωτικά σχολεία που εξακολουθούν να διατηρούν το χαρακτήρα φορέων Παιδείας και δεν έχουν υποταχθεί πλήρως σε ένα μοντέλο λειτουργίας με αμιγείς κανόνες αγοράς. Η πρόκληση του μέλλοντος για την ιδιωτική εκπαίδευση είναι, με την ταυτόχρονη ενίσχυση της εποπτείας της πολιτείας, να κυριαρχήσει η κουλτούρα ενός σχολείου με ελκυστικό εργασιακό πλαίσιο (αξιοπρέπεια, παιδαγωγική αυτονομία, ηθικά και οικονομικά κίνητρα) που προτεραιότητά του θα έχει την παροχή υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικών υπηρεσιών και όχι την ικανοποίηση του «γονέα-πελάτη».
Η Έρευνα της ΟΙΕΛΕ με τα 3 μέρη της ποιοτικής ανάλυσης θα κυκλοφορήσει ως ενιαίο πόνημα με τίτλο «Η Μαύρη Βίβλος του Big Quit στην Ιδιωτική Εκπαίδευση» και θα αποσταλεί στο Γραφείο Πρωθυπουργού, στα Υπουργεία Παιδείας και Εργασίας, στους Βουλευτές όλων των κομμάτων, στους Τομείς Παιδείας των κομμάτων, σε εκπαιδευτικούς και συλλογικούς φορείς. Στόχος μας να ανοίξει, επιτέλους, ένας διάλογος για τα κακώς κείμενα της ιδιωτικής εκπαίδευσης, ώστε να επωφεληθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι, κυρίως όμως οι μαθητές μας που είναι βέβαιο πως θέλουν να έχουν ικανοποιημένους εργασιακά και καλά αμειβόμενους δασκάλους.
