Με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτώβρη 1940 και τη μεγαλειώδη αντίσταση του ελληνικού λαού στο φασισμό και στο ναζισμό, βρίσκουμε την ευκαιρία να ανασύρουμε από τα αρχεία της ΟΙΕΛΕ και του ΣΙΕΛ κάποια στοιχεία για τη συνδικαλιστική δράση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών την περίοδο του μεσοπολέμου μέχρι και τη γερμανική κατοχή.
Το χρονολόγιο του συνδικαλιστικού κινήματος των ιδιωτικών εκπαιδευτικών για την περίοδο 1925-1945 που ακολουθεί στηρίχτηκε:
α) στα αρχεία της ΟΙΕΛΕ, παλαιότερα «Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών» και του ΣΙΕΛ Αθήνας τα οποία έχουν ταξινομηθεί και καταγραφεί, και
β) στα φύλλα της εφημερίδας «Ιδιωτικός Εκπαιδευτικός»
1925: Σε Γενική Συνέλευση 37 ιδιωτικών εκπαιδευτικών στις 15 Φεβρουαρίου, εγκρίθηκε το καταστατικό του «Συλλόγου των Λειτουργών της Ιδιωτικής Εκπαιδεύσεως» και στην ίδια συνέλευση εκλέχτηκε επταμελές Διοικητικό Συμβούλιου το οποίο αποτέλεσαν οι: Ε. Κολοκοτσάς (Πρόεδρος), Ι. Σιόρης (αντιπρόεδρος), Κ. Ζαχαρίου (γραμματέας), Π. Πέτρου (ταμίας), Ν. Γιαννιός, Α. Κωνσταντινίδης, Θ. Χαραλαμπίδης (μέλη): Μέσα σ’ ένα μήνα ο σύλλογος έγινε δεκτός στην «Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος» Στις συχνές συνελεύσεις του συλλόγου (από την ιδρυτική γενική συνέλευση ως τις 19 Ιουλίου 1925 έγιναν έξι γενικές συνελεύσεις) τίθεται το θέμα της καταβολής των μισθών των θερινών μηνών, δηλ, μισθοδοσία σε δωδεκάμηνη βάση και προγραμματίστηκαν απεργιακές κινητοποιήσεις, παρά τις έντονες διαφωνίες μέρους των μελών του συλλόγου. Κατά τη διάρκεια της απεργίας εκδηλώθηκαν ποικίλες παρεμβάσεις, μεταξύ άλλων και του Υπουργού Παιδείας, κ. Ι. Μανέτα, που απείλησε με απόλυση των απεργούντων. Παρά την αποδυνάμωση της απεργίας, επιτεύχθηκε το αίτημα των απεργούντων.
1925-1931: Όπως φαίνεται από το αρχείο του συλλόγου σε αυτό το διάστημα, από το τέλους του σχολικού έτους 1924-1925 ως το Δεκέμβριο του 1930, ο σύλλογος ήταν σε αδράνεια ή μάλλον σε διάλυση.
Την 21η Δεκεμβρίου 1930 πραγματοποιήθηκε γενική συνέλευση κατά την οποία εκλέχθηκε «προσωρινή επιτροπή» με πρόεδρο τον Χρ. Κουρτίδη. Στον απολογισμό του Διοικητικού Συμβουλίου το 1931-1932 σημειώνονταν : «εύρομεν (τον ΣΙΕΚ) κατά τον Νοέμβριον του 1931 ανύπαρκτον (…) τον ζήσαντα ευτυχείς ημέρας μόνον κατά το 1925-26, ότε πρωτοιδρύθη, δια να περιπέση έκτοτε εις αφάνειαν και ανυπαρξίαν».
1931-1945: Το Νοέμβριο του 1931 εγκρίνεται το νέο καταστατικό του ΣΙΕΛ, στο οποίο υπήρχε η πρόβλεψη «ο σύλλογος (…) να ιδρύση ομοίους συλλόγους και εν ταις επαρχίαις, οίτινες θα αποτελέσωσιν εν καιρώ την Ομοσπονδίαν των Λειτουργών της Ιδιωτικής Εκπαιδεύσεως». Η εργασιακή κατάσταση των ιδιωτικών εκαπιδευτικών περιγράφονταν σε εγκύκλιο του Διοικητικού Συμβουλίου. «Μισθοί εξευτελεστικοί και εις την καλυτέραν περίπτωσιν ανεπαρκείς δια τας στοιχειώδους ανάγκας μας. Έλλειψης κατωτάτου μισθού και ενιαίου μέτρου αμοιβής. Έλλειψης προστασίας της εργασίας και ασφαλίσεως εις την περίπτωσιν ασθενείας και εις την περίπτωσιν του γήρατος. Αριθμός ωρών εργασίας καταθλιτπικός. (…) Δύο νόμοι, (…) «Περί Ιδιωτικών Σχολείων» και «Περί Ιδιωτικών Εμπορικών Σχολών» , παρ’ όλον ότι ισχύουν από αρκετών ετών, εις την πραγματικότητα δεν ελήφθησαν ποτέ υπ’ όψιν. (…) Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί δεν εδοκίμασαν λοιπόν την προστατευτική ισχύ των νόμων (…) Μέχρις ότου επιτευχθή η τροποποίησης των νόμών (…) Ο Σύλλογος θα ζητήσει την πλήρην εφαρμογήν των νεωτέρων νόμων».
Στις αρχές του 1933 εκδόθηκε η εφημερίδα «ιδιωτικός Εκπαιδευτικός». Τα αιτήματα που διατυπώνονταν, αυτή την περίοδο, μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας, ήταν η απομάκρυνση των δημοσίων και συνταξιούχων εκπαιδευτικών από τα ιδιωτικά σχολεία και η συνταξιοδότηση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών που είχε νομοθετηθεί το 1917 και καταργήθηκε το 1923. Τα αιτήματα αυτά θα κυριαρχήσουν στα επόμενα χρόνια.
Κατά τη διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας τα Διοικητικά Συμβούλια του ΣΙΕΛ, με πρόεδρο τον Χρ. Κουρτίδη για όλη την περίοδο, συνεργάστηκαν με το καθεστώς και προπαγάνδισαν το έργο του καθεστώτος. Το 1940 εκδόθηκε ο Αναγκαστικός Νόμος 2545 «Περί ιδιωτικών σχολείων» που σ’ ένα βαθμό διασφάλισε εργασιακά τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς. Ο δε γενικός επιθεωρητής των ιδιωτικών σχολείων σε εγκύκλιό του το 1940, διακήρυσσε ότι: α) Η ιδιωτική εκπαίδευσις δεν πρέπει κατ’ αρχήν να θεωρηθή εμπορική επιχείρησις. β) Τα ιδιωτικά σχολεία δέον να λειτουργώσι πάντοτε, ως και τα δημόσια, εντός του πλαισίου των Εθνικών, θρησκευτικών και πάτριων καθόλου παραδόσεων», γ) Είναι απαραίτητος η ευλαβής και απαρέγκλιτος τήρησις των νόμων και διαταγμάτων των διέποντων την ιδιωτικήν εκπαίδευσιν».
Το 1942 ιδρύθηκε ο ΣΙΕΛ Θεσσαλονίκης και ο «Προμηθευτικός Συνεταιρισμός Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών με έδρα την Αθήνα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της επιβίωσης στην κατεχόμενη Αθήνα.
