Η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων που επέφερε ο Ν. 4713/2020 έχει προκαλέσει φέτος καταιγίδα απολύσεων στα ιδιωτικά σχολεία, σε βαθμό δυσανάλογο με άλλους τομείς της ιδιωτικής οικονομίας (εξαιρουμένων των απολύσεων για οικονομοτεχνικούς λόγους). Μόνο την τελευταία εβδομάδα έχουν έρθει σε γνώση της Ομοσπονδίας σχεδόν 100 απολύσεις! Η απορρύθμιση αυτή δεν έγινε, όπως ανέφερε τότε η Υπουργός Παιδείας στη Βουλή, για λόγους οργάνωσης και αξιολόγησης του προσωπικού. Αντίθετα, έγινε με κύριο στόχο τη μείωση του εργασιακού κόστους, αλλά και (σε ορισμένες περιπτώσεις) για την αλλοίωση της νομιμότητας και της διαφάνειας των εκπαιδευτικών διαδικασιών.
Η πλειονότητα των απολύσεων σχετίζεται είτε με συναδέλφους που συχνά δεν έχουν συμπληρώσει ένα χρόνο υπηρεσίας είτε υπηρετούν για πολλά χρόνια σε ένα εκπαιδευτήριο. Στην πρώτη περίπτωση, όταν η καταγγελία σύμβασης γίνεται πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος, το σχολείο δεν έχει την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης (μάλιστα, αν ο εκπαιδευτικός δεν έχει συμπληρώσει 125 ημέρες εργασίας δεν λαμβάνει καν την αποζημίωση του ΟΑΕΔ). Στη δεύτερη (όπου συχνά η καταγγελία γίνεται με προειδοποίηση, ώστε να μειώνεται ακόμη περισσότερο το ποσό της αποζημίωσης) πολλοί ιδιοκτήτες επιχειρούν να απαλλαγούν από τους «ακριβούς» παλιούς εκπαιδευτικούς.
Έτσι γίνεται μια «ανακύκλωση» νέων εκπαιδευτικών που προσλαμβάνονται για ένα διδακτικό έτος και απολύονται για να πάνε σε έναν άλλο εργοδότη όπου θα συμβεί ακριβώς το ίδιο. Οι «περιφερόμενοι» και αναλώσιμοι αυτοί εκπαιδευτικοί δεν θα μπορέσουν ποτέ να συμπληρώσουν την απαιτούμενη προϋπηρεσία για τον ΑΣΕΠ και, κυρίως, δεν θα μπορέσουν να αναπτύξουν την τόσο απαραίτητη παιδαγωγική κουλτούρα που προκύπτει μέσα από την ωρίμανση σε ένα σταθερό περιβάλλον. Μια κουλτούρα από την οποία κερδίζει και το σχολείο και οι μαθητές.
Το καθεστώς της «ανακύκλωσης» εκπαιδευτικών είναι πολύ σύνηθες στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία που αποτελούν τη μεγαλύτερη εργασιακή πληγή της τυπικής ιδιωτικής εκπαίδευσης. Για τις εργασιακές σχέσεις στα ιδιωτικά νηπιαγωγεία έχουμε μιλήσει πολλές φορές και ετοιμάζουμε συντονισμένες ενέργειες το επόμενο διάστημα.
Επιπλέον, η απόλυση κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους, ακόμη και μία ημέρα πριν την κατάθεση βαθμολογιών ή τη διεξαγωγή ενδοσχολικών εξετάσεων, δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά για τη διαφάνεια των διαδικασιών που οδηγούν σε κτήση τίτλων σπουδών, άρα και για τις συνθήκες ισονομίας ανάμεσα σε μαθητές που φοιτούν σε νόμιμα και σε παράνομα σχολεία.
Τούτων λεχθέντων, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν ακολουθούν όλα τα ιδιωτικά σχολεία τις ίδιες πρακτικές. Πολλά σχολεία τηρούν τη νομιμότητα και διατηρούν το προσωπικό τους, θεωρώντας ορθά ότι οι σταθερές εργασιακές σχέσεις ενισχύουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και ενδυναμώνουν την υπάρχουσα εκπαιδευτική κοινότητα.
Τι ίσχυε νομοθετικά για τις απολύσεις και ποια είναι η πρόταση της ΟΙΕΛΕ
Μέχρι και τον Ιούλιο του 2020 (με εξαίρεση το μικρό – και σκοτεινό – διάστημα Υπουργίας Αρβανιτόπουλου) ο νομοθέτης προέβλεπε σοβαρό έλεγχο της διαδικασίας των απολύσεων των ιδιωτικών εκπαιδευτικών, αναγνωρίζοντας ότι η εκπαίδευση είναι δημόσιο αγαθό, ότι τα ιδιωτικά σχολεία απονέμουν ισότιμους τίτλους σπουδών κι ότι πρέπει να διαφυλαχθούν οι συνθήκες στοιχειώδους ισονομίας για όλα τα παιδιά. Επίσης, θα πρέπει να προβλέπονται σταθερές, κατά το δυνατόν, συνθήκες εργασίας, «ώστε να μπορούν απερίσπαστα να εκτελούν τα καθήκοντά τους για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση του σκοπού της Παιδείας, ο οποίος, έχει αναχθεί σε συνταγματικό λόγο δημοσίου συμφέροντος» (απόφαση Ολομ. ΣτΕ 622/2010).
Πώς ο νομοθέτης προέβλεπε τον έλεγχο αυτό με στόχο τη συγκράτηση ενός ανεξέλεγκτου κύματος απολύσεων και τη διατήρηση συνθηκών διαφάνειας και αξιοκρατίας στην εκπαίδευση;
- Με προδικαστικό έλεγχο των απολύσεων (ενδεικτικά αναφέρουμε τους Νόμους 2986/2002 και 4415/2016),
- Με απαγόρευση των απολύσεων κατά τη διάρκεια του διδακτικού έτους με την εξαίρεση σοβαρού λόγου (ενδεικτικά αναφέρουμε το Ν. 817/1978 και την Γνωμοδότηση 266/2014 του ΝΣΚ) και,
- Με την πρόβλεψη ενισχυμένης αποζημίωσης απόλυσης (αποζημίωση ακόμη και χωρίς τη συμπλήρωση ενός έτους, ποσό αποζημίωσης βάσει του συνόλου των ετών προϋπηρεσίας (πχ για 17 έτη προϋπηρεσίας, 17 μικτοί μισθοί αποζημίωσης).
Αυτή τη στιγμή, δυστυχώς, δεν υπάρχει απολύτως κανένας έλεγχος στη διαδικασία των καταγγελιών σύμβασης, παρά μόνο αυτή των αστικών δικαστηρίων που είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και κοστοβόρα για τους εκπαιδευτικούς. Να τονιστεί εδώ πως στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, αλλά και στις ΗΠΑ (με βάση το Education Act του 1964) κάθε εκπαιδευτικός που απολύεται, αν θεωρεί ότι αδικήθηκε έχει τη δυνατότητα προσφυγής σε μια ανεξάρτητη αρχή που άμεσα (και συνήθως δωρεάν) εξετάζει την περίπτωσή του.
Τι προτείνει η ΟΙΕΛΕ σε κυβέρνηση και κόμματα:
- Τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης αρχής που θα ελέγχει, με βούληση του εκπαιδευτικού, τη νομιμότητα και την καταχρηστικότητα της καταγγελίας μιας σύμβασης
- Την απαγόρευση των απολύσεων κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους με την εξαίρεση σοβαρού λόγου (όπως ισχύει με τις ορισμένου χρόνου συμβάσεις)
- Την καταβολή ενισχυμένης αποζημίωσης απόλυσης, όπως προβλεπόταν μέχρι και το 2017.
