Όταν στα τέλη του 19ου αιώνα οι εργάτες σε όλο τον κόσμο ξεσηκώνονταν για τα περίφημα τρία οχτάρια (οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο), οι συνθήκες εργασίας και διαβίωσης ήταν εφιαλτικές. Εργασία από το πρωί μέχρι το βράδυ με τα παιδιά ακόμη και ηλικίας 4-5 ετών να υποχρεώνονται σε δουλειά υπό τραγικές συνθήκες. Οι τότε υποστηρικτές της κλασικής οικονομικής θεωρίας (οι αποκαλούμενοι «φιλελεύθεροι») πίστευαν στην «απελευθέρωση» της εργασίας από τα κρατικά δεσμά, επομένως και στην χωρίς χρονικό και ηλικιακό όριο δουλειά (άρα και στο «δικαίωμα των παιδιών» να εργάζονται).
Ήταν μοιραίο η κόλαση που η τότε άρχουσα τάξη είχε προετοιμάσει για τους ανθρώπους του μόχθου να βρει αντίσταση. Το 1884 πάρθηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας η απόφαση να γίνουν την πρώτη Μάη του 1886 απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στο Σικάγο, το μεγαλύτερο τότε βιομηχανικό κέντρο των ΗΠΑ. Αίτημα η μείωση των ωρών εργασίας και σύνθημα «Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο».
600.000 άνθρωποι συμμετείχαν στις απεργίες που γίνονταν σε όλη την χώρα, και πάνω από 80.000 στο Σικάγο. Αυτό το Σάββατο του 1886, μια εργάσιμη μέρα, οι εργάτες, ξεκίνησαν με τις γυναίκες και τα παιδιά τους για να διαδηλώσουν ειρηνικά στο χώρο της συγκέντρωσης στην πλατεία Haymarket. Στη γύρω περιοχή, είχαν παραταχθεί αστυνομικές δυνάμεις αποτελούμενες από 1350 άτομα, οπλισμένα με οπλοπολυβόλα και περίστροφα. Ενώ το πλήθος παρακολουθούσε τις ομιλίες, ο επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης, διατάσσει να διαλυθεί η συγκέντρωση. Ακολούθησαν άγριες ταραχές με πολλούς εργάτες να βρίσκουν το θάνατο, ή να τραυματίζονται βαριά.
Τις επόμενες δεκαετίες το εργατικό κίνημα γιγαντώθηκε. Το οχτάωρο, το πενθήμερο, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, οι αμειβόμενες διακοπές αποτέλεσαν τεράστιες νίκες για το εργατικό κίνημα. Όμως οι οπαδοί της «φιλελεύθερης» θεωρίας, με αφετηρία (πόσο ειρωνικό, αλήθεια…) το Πανεπιστήμιο του Σικάγο και επικεφαλής το συνεργάτη της Χούντας του Πινοσέτ Μίλτον Φρήντμαν, κυριάρχησαν ιδεολογικά και πολιτικά στο δυτικό κόσμο μετά τη δεκαετία του ’80. Αποτέλεσμα, σταδιακά οι εργασιακές κατακτήσεις να ανατραπούν και οι ανισότητες να γιγαντωθούν με δραματικές συνέπειες για τον κόσμο σήμερα. Η μεταπολεμική ευημερία έχει αντικατασταθεί από το βάναυσο νόμο της αγοράς, η ακροδεξιά απλώνει τα σκοτεινά της φτερά σε όλο τον κόσμο, ενώ ο ρατσισμός και η ξενοφοβία είναι συμπτώματα των θρυμματισμένων κοινωνιών από την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού.
Η απαίτηση για τα τρία οχτάρια δυστυχώς έχει γίνει και πάλι επίκαιρη σε πολλές χώρες όπου η παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας αποτελεί πλέον την κανονικότητα. Στην Αυστρία η συμμαχία ακροδεξιών και νεοφιλελεύθερων θέσπισε το 12ωρο, ενώ και στη χώρα μας δημόσια διατυπώνεται από τμήμα του πολιτικού κόσμου η άποψη πως οχτάωρο και συλλογικές συμβάσεις αποτελούν «παρωχημένες ρυθμίσεις» που εμποδίζουν την «ομαλή λειτουργία των αγορών».
Έχουμε φτάσει στο σημείο μηδέν. Εκεί από όπου οι εργάτες στις ΗΠΑ, στη Βρετανία, στη Γερμανία, στη Ρωσία πριν από 1,5 αιώνα ξεκίνησαν για να θεμελιώσουν στοιχειώδη δικαιώματα. Με όπλο τους την ενότητα, τον αγώνα, τα συνδικάτα που είναι το σπίτι κάθε εργαζόμενου. Σήμερα που η νεοφιλελεύθερη ηγεμονία εξαπολύει λυσσαλέα επίθεση στους εργαζόμενους, στους μη προνομιούχους, στους αδύναμους, δεν έχουμε άλλη επιλογή. Ενώνουμε τις δυνάμεις μας, πέρα και πάνω από ιδεολογικές διαφωνίες και παρωχημένες κομματικές αντιπαραθέσεις. Αυτή η μάχη είναι για την ψυχή μας, για την περηφάνια μας, για τις ζωές μας, για τις οικογένειές μας, για το μέλλον των παιδιών μας. Όλοι μαζί, μέσα από τα σωματεία μας, μέσα από το οργανωμένο κίνημα της εργασίας.
Ας είναι η Εργατική Πρωτομαγιά, η θυσία των εργαζόμενων του Σικάγο, ένας φάρος έμπνευσης για τις δύσκολες μάχες του μέλλοντος.
