Ο Πρόεδρος της ΟΙΕΛΕ Γιώργος Χριστόπουλος παρεμβαίνει με άρθρο του για τον κίνδυνο διάλυσης της ισότιμης, δίκαιης και αξιοκρατικής πρόσβασης στο Πανεπιστήμιο προς όφελος των τέκνων της ελίτ μέσω του «παράλληλου απολυτηρίου» (τύπου ΙΒ) και της μεθόδευσης παράκαμψης των Πανελλαδικών Εξετάσεων.
Νομοθέτημα 1
«Ν. 5094/2024
Άρθρο 147
- Δικαίωμα εγγραφής στα προγράμματα πρώτου κύκλου σπουδών των αναγνωρισμένων των παραρτημάτων Ν.Π.Π.Ε. (κοινώς στα ιδιωτικά πανεπιστήμια) έχουν:
(…)
β) οι κάτοχοι ισότιμων απολυτηρίων τίτλων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Δ.Ε.) αναγνωρισμένων ξένων σχολείων της ημεδαπής (επιπέδου 4 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων),
γ) οι κάτοχοι διεθνών απολυτήριων τίτλων Δ.Ε. που χορηγούνται από σχολεία της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, οι αλλοδαποί πολίτες κάτοχοι ισοδύναμου του Λυκείου απολυτήριου τίτλου Δ.Ε. ή ισοδύναμου τίτλου επαγγελματικής εκπαίδευσης που τους παρέχει δικαίωμα εισαγωγής στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της χώρας στην οποία φοιτούν.»
Νομοθέτημα 2
«ΦΕΚ Α 1134/11-3-2025
— Το Διεθνές Απολυτήριο IB (International Baccalaureate) εισάγεται σταδιακά ως επιλογή στα Πρότυπα και Πειραματικά Λύκεια της χώρας από το σχολικό έτος 2026-2027. Η πρόβλεψη ισχύει από το 1995 , όμως μέχρι σήμερα εφαρμόζεται μόνο στην ιδιωτική εκπαίδευση.»
Δηλώσεις Κυριάκου Πιερρακάκη, πρ. Υπουργού Παιδείας, 12-3-2025:
«Αναγκαία συνθήκη, για να θεσμοθετηθεί η εισαγωγή στα ΑΕΙ, χωρίς Πανελλαδικές, κατόχων Διεθνούς Απολυτηρίου είναι η εφαρμογή του IB σε μια κλίμακα δημοσίων σχολείων».
Άρθρο στην «Καθημερινή» της Ζωής Γείτονα, Προέδρου της Ένωσης Σχολείων Διεθνούς Απολυτηρίου της Ελλάδας
«Είναι βαθιά ριζωμένη στην ελληνική κοινωνία η άποψη ότι όλοι οι μαθητές πρέπει να εισαχθούν στο Πανεπιστήμιο.»
Καμία παρέμβαση στο πεδίο της εκπαίδευσης δεν μπορεί να είναι πολιτικά και ιδεολογικά ουδέτερη. Υπό την έννοια αυτή, κάθε μεταρρυθμιστική ενέργεια προδίδει τον ιδεολογικό και πολιτικό προσανατολισμό της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας επαληθεύοντας το αν αυτή υπηρετεί το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον ή το αντίθετο. Για παράδειγμα, η ίδρυση των ΤΕΙ το 1983 θεσμοθετήθηκε, όχι μόνο με στόχο την ενίσχυση της τεχνικής-επαγγελματικής εκπαίδευσης, αλλά κυρίως για να ενισχυθεί η δυνατότητα παιδιών από τις τάξεις των μη προνομιούχων να αποκτήσουν εκπαίδευση υψηλού επιπέδου και να ενισχύσουν τη θέση τους στην αγορά εργασίας. Άρα, ήταν μια πολιτική πράξη με σαφές ιδεολογικό πρόσημο.
Σήμερα βρισκόμαστε στην αρχή κοσμογονικών αλλαγών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Αλλαγών που κάποιοι από εμάς ήδη διαβλέπαμε και είχαμε επισημάνει από το 2011. Τόσο η ΟΙΕΛΕ, όσο και οι μελέτες και έρευνες του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ, είχαν επισημάνει τον κίνδυνο όξυνσης των εκπαιδευτικών ανισοτήτων αφού εν μέσω μνημονίων και συνθηκών επιτροπείας δρομολογούνταν εξελίξεις σε βάρος των μη προνομιούχων και των περισσότερο κοινωνικά ευάλωτων.
Από το 2019 και μετά, εφαρμόζεται μια πολιτική που επιχειρεί να μεγαλώσει την εμπλοκή των ιδιωτών στο χώρο της εκπαίδευσης. Η επαγγελματική ισοτίμηση των τίτλων των – ασαφούς ακαδημαϊκών εχέγγυων – Κολλεγίων με αυτούς των ελληνικών πανεπιστημίων, έθεσε τις βάσεις. Στη συνέχεια ήρθε το ανέλπιστο δώρο για τους ιδιοκτήτες ΙΕΚ και Κολλεγίων με την καθιέρωση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (Ε.Β.Ε.) που εφαρμόστηκε με το πρόσχημα της «αριστείας» (σε αυτό θα επανέλθουμε), αλλά είχε ως στόχο τον αποκλεισμό 20.000 και πλέον μαθητών από την δημόσια ανώτατη εκπαίδευση. Ο νόμος για την ιδιωτική εκπαίδευση έφτιαξε ένα σχολείο χωρίς δικαιώματα για τους εκπαιδευτικούς, άρα χωρίς λογοδοσία και εποπτεία και, τέλος, ο νόμος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια προκαλεί αλυσιδωτές εκφυλιστικές μεταλλάξεις σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα.
Ας σταθούμε λίγο στην τελευταία παρέμβαση. Τι προβλέπει ο νόμος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια σχετικά με την πρόσβαση; Θα μπορεί κάποιος να εισάγεται σε ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο με δύο τρόπους. Πρώτον, μέσω πανελλαδικών εξετάσεων, όχι όμως με την Ε.Β.Ε. της σχολής, αλλά του επιστημονικού πεδίου. Τούτο σημαίνει ότι, αν κάποιος θέλει να εισαχθεί στην Ιατρική κάποιου ιδιωτικού πανεπιστημίου, δεν χρειάζεται 18000 μόρια (όπως σε μια δημόσια ιατρική σχολή), αλλά αρκεί ένας μέσος βαθμός περίπου 9.5, καθώς 9.57 ήταν η Ελάχιστη Βάση του τρίτου επιστημονικού πεδίου «Σπουδές Υγείας και Ζωής» πέρσι (αυτό φυσικά καταρρίπτει το αφήγημα περί αριστείας της κυβέρνησης). Δεύτερον μέσω ενός παράλληλου απολυτηρίου, τύπου ΙΒ (International Baccalaureate). Το ΙΒ παρέχουν σήμερα ορισμένα ιδιωτικά σχολεία με υψηλό οικονομικό τίμημα, αλλά σύντομα θα παρέχεται και σε κάποια πρότυπα και πειραματικά σχολεία που ανήκουν στο χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης.
Η εκτίμησή μας είναι πως ο νόμος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια αποτέλεσε το βασικό κίνητρο των funds να επενδύσουν στην ιδιωτική εκπαίδευση. Ήδη 6 μεγάλα ιδιωτικά σχολεία πέρασαν στον έλεγχο ξένων επενδυτών. Τα 5 από αυτά παρέχουν πρόγραμμα ΙΒ και το 6ο ανακοίνωσε ότι το ξεκινά άμεσα. Δεν είναι τυχαία η επιλογή των επενδυτών. Βλέπουν ότι μέσω του ΙΒ θα μπορέσουν να ξεκινήσουν συνεργασία με κάποια ιδιωτικά πανεπιστήμια ή, γιατί όχι, να δημιουργήσουν και δικές τους ανώτατες δομές. Αρκεί, όμως, μόνο αυτό; Κατά τη γνώμη μας, όχι. Θεωρούμε πως κύριος στόχος τους είναι το ΙΒ (ή οποιοδήποτε άλλο «παράλληλο» απολυτήριο δημιουργήσουν) να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης στη δήλωση που παρατίθεται στην εισαγωγή του άρθρου, όχι μόνο δεν το αποκλείει, αλλά με την εισαγωγή του ΙΒ στα Πρότυπα, θέτει τα θεμέλια μιας μελλοντικής νομοθετικής τροποποίησης. Με μια τέτοια ρύθμιση, που κατά τη γνώμη μας είναι εξαιρετικά πιθανή, θα δημιουργηθούν κάθετες εκπαιδευτικές μονάδες που θα αναλαμβάνουν μαθητές από την προσχολική αγωγή μέχρι την απονομή πανεπιστημιακού τίτλου. Το πόσο μεγάλη σημασία δίνουν τα funds στο ζήτημα του ΙΒ φαίνεται από το γεγονός ότι ήδη συγκροτήθηκε lobby με το όνομα «Ένωση Σχολείων Διεθνούς Απολυτηρίου της Ελλάδας» με Πρόεδρο ένα πολύ έμπειρο διοικητικό στέλεχος του χώρου της ιδιωτικής εκπαίδευσης με προσβάσεις στον πολιτικό χώρο, την κ. Ζωή Γείτονα.
Η χαλαρή εποπτεία της πολιτείας στην ιδιωτική εκπαίδευση, οι αποσαθρωμένες εργασιακές σχέσεις των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και το καθεστώς εργοδοτικής και γονεϊκής πίεσης, αποτελούν «εγγύηση» πως οι γόνοι των εχόντων μόνο με θαύμα δεν θα αποφοιτήσουν με κάποιο τίτλο. Ήδη τα ποσοστά επιτυχίας στο ΙΒ ξεπερνά το 90% (και είναι σχετικά νωπές οι μνήμες από το μέγα σκάνδαλο του 2009 με τη διαρροή των θεμάτων των εξετάσεων ΙΒ σε τρία μεγάλα ιδιωτικά σχολεία της χώρας). Κι αν κάποιος μας πει «ας κάνει το ιδιωτικό σχολείο ή το ιδιωτικό πανεπιστήμιο ό,τι θέλει, στο κάτω-κάτω χιλιάδες πήραν πτυχία από αμφίβολης ποιότητας πανεπιστήμια στην Ευρώπη», ο αντίλογος είναι πως ένα παράλληλο απολυτήριο τύπου ΙΒ είναι πλέον ante portas ως διαβατήριο για το δημόσιο πανεπιστήμιο.
Από τα πιο πάνω, είναι πλέον φανερό ότι η εισαγωγή στο δημόσιο πανεπιστήμιο αποκτά όλο και πιο ταξικά χαρακτηριστικά. Ήδη οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι ένα δύσκολο εμπόδιο για τα παιδιά των οικογενειών των μη εχόντων. Αν προστεθούν στην εξίσωση και οι απόφοιτοι ΙΒ (ή άλλων παράλληλων απολυτηρίων) από ιδιωτικά σχολεία ή από τα πρότυπα και πειραματικά (όπου φοιτούν κατά κανόνα παιδιά εύπορων οικογενειών) που θα παρακάμπτουν τις Πανελλαδικές, οι ήδη κουτσουρεμένες θέσεις για τα δημόσια πανεπιστήμια λόγω της Ε.Β.Ε. συρρικνώνονται έτι περαιτέρω.
Λογικά συμπεραίνει κανείς ότι με αυτή τη μεθόδευση ουσιαστικά διαβρώνεται περαιτέρω και οδεύει προς κατάργηση και ο θεσμός των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Και τι θα ακολουθήσει; Σίγουρα όχι η αντικατάστασή του από ένα σύστημα διαφανές ,αξιόπιστο και αξιοκρατικό (οι Πανελλαδικές, με όλα τους τα προβλήματα, είναι ίσως ο μόνος θεσμός που η ελληνική κοινωνία εμπιστεύεται), αλλά ένα σύστημα παράλληλων σχολείων και απολυτηρίων με στόχο τον ακραίο ταξικό διαχωρισμό των παιδιών: αυτών που έχουν την οικονομική δυνατότητα να σπουδάσουν και αυτών που διώκονται πλέον από τον ακαδημαϊκό «παράδεισο» προς αναζήτηση μιας οδού με κατώτερης ποιότητας σπουδές/πιστοποίηση και μιας θέσης εργασίας με κακές συνθήκες και αμοιβές.
Η περίοδος είναι κρίσιμη για την εκπαίδευση και για τη χώρα. Ο αποκλεισμός χιλιάδων παιδιών «ενός κατώτερου Θεού» από τη μόρφωση και τις καλές θέσεις εργασίας λόγω της όξυνσης των ανισοτήτων, είναι ένα σοβαρότατο πρόβλημα. Επίσης, όμως, η «παραγωγή» χιλιάδων απόφοιτων κυρίως ιδιωτικών πανεπιστημίων με αδιαφανείς διαδικασίες και χωρίς σοβαρή πιστοποίηση σε κρίσιμες ειδικότητες (ιατρική, πολυτεχνικές σχολές, διοίκηση επιχειρήσεων, νέες τεχνολογίες), ενδέχεται να τορπιλίσει σε βάθος χρόνου την οικονομία, την κοινωνική ασφάλεια και συνοχή και ιδίως την αξιοπιστία της ίδιας της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Η πλήρης εμπορευματοποίηση του χώρου της Παιδείας είναι, επομένως, όχι μόνο μια εκπαιδευτική, αλλά ταυτόχρονα μια αναπτυξιακή και κοινωνική τραγωδία.
Δρ Γιώργος Χριστόπουλος
Πρόεδρος ΔΣ ΟΙΕΛΕ
Γραμματέας Εκπαίδευσης ΓΣΕΕ
