Συγκλονισμένη παρακολουθεί η ελληνική κοινωνία και η εκπαιδευτική κοινότητα την τραγωδία σε δημοτικό σχολείο των Σερρών. Ένας μικρός μαθητής έχασε τη ζωή του και δύο ακόμη κινδύνευσαν από τρομακτική έκρηξη στο χώρο του λεβητοστασίου.
Δεν είμαστε εμπειρογνώμονες για να αποδώσουμε ευθύνες, ωστόσο το να χάνονται ζωές παιδιών σε δημόσια σχολεία με τέτοιο τρόπο εν έτει 2022 δεν δικαιολογείται. Όλοι οι εμπλεκόμενοι στην εκπαιδευτική διαδικασία γνωρίζουμε πως ο αυτουργός του θανάτου του παιδιού στις Σέρρες (όπως και των παρ’ ολίγο θανάτων μαθητών και εκπαιδευτικών σε περιπτώσεις πτώσεων τοίχων και ταβανιών, πλημμυρών κ.λπ. που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια σε δημόσια σχολεία) είναι η υποχρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης. Υποχρηματοδότηση που είχε «πατέρα» τις μνημονιακές πολιτικές συρρίκνωσης του κράτους.
Η προφητική Έκθεση του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ το 2015
Σε τέτοιες οδυνηρές περιπτώσεις είναι δύσκολο να επικαλείσαι τις διαχρονικές προειδοποιήσεις που τα συνδικάτα μέσω των επιστημονικών τους φορέων έχουν αποστείλει προς τις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες. Οφείλουμε, όμως, να αναφέρουμε συγκεκριμένα σημεία της Έκθεσης του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ που εκδόθηκε το 2015 με τίτλο «Η ελληνική πρωτοβάθμια & δευτεροβάθμια εκπαίδευση Μέρος Α : το ευρωπαϊκό & διεθνές πλαίσιο αναφοράς (2002-2013)». Τα ευρήματα και τα συμπεράσματα της Έκθεσης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις της μνημονιακής πολιτικής περιστολής των δαπανών για την εκπαίδευση μεταξύ άλλων και για το κομμάτι των κτηριακών υποδομών και της υλικοτεχνικής υποδομής.
Το τμήμα του Πίνακα που δημοσιεύουμε αναφέρει συγκριτικά στοιχεία από τις εισροές (την επένδυση του κράτους) στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση. Είναι χαρακτηριστικό ότι:
- Οι μαθητές στο 20% των σχολείων (ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε.) αναφέρουν ότι η έλλειψη/ ανεπάρκεια των συστημάτων θέρμανσης/ ψύξης & φωτισμού επηρεάζει σημαντικά την εκπαιδευτική διαδικασία.
- Σχεδόν 4 στους 10 μαθητές θεωρούν ότι η κτηριακή ανεπάρκεια επηρεάζει σημαντικά την εκπαιδευτική διαδικασία.
- Ίσως το πιο κρίσιμο συμπέρασμα: η συνεχής μείωση του προϋπολογισμού στο Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Παιδείας μεταθέτει το πρόβλημα σε βάθος δύο δεκαετιών.
Κατέληγε τότε η Έκθεση του ΚΑΝΕΠ:
- Η ελληνική εκπαίδευση υποχρηματοδοτείται. Σύμφωνα με την προσέγγιση του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ, που αποτιμά όχι την προϋπολογισθείσα δαπάνη, αλλά την τελικά πληρωθείσα, όπως δημοσιοποιούνται από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, η δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση στην Ελλάδα το 2013 αντιστοιχεί στο 3,20% του ΑΕΠ (182.438 εκ.€). Με την εκτίμηση αυτή συμφωνεί και το ευρωπαϊκό δίκτυο ΕΥΡΥΔΙΚΗ στις ετήσιες αναφορές του σχετικά με τις δημόσιες δαπάνες για εκπαίδευση συνολικά και ανά κράτος-μέλος στην EE-28.
- Υπάρχει πρόβλημα με την επάρκεια, τη συντήρηση και την ποιότητα των φυσικών υποδομών της εκπαίδευσης. Παράλληλα, η συνεχής μείωση του προϋπολογισμού στο Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Παιδείας μεταθέτει το πρόβλημα σε βάθος δύο δεκαετιών. (…) Πρόβλημα με τις φυσικές υποδομές (σχολικά κτήρια) θα προκύψει και με την επέκταση του θεσμού του Ολοήμερου Δημοτικού σχολείου στο σύνολο των πολυθέσιων Δημοτικών σχολείων της χώρας, αφού εκ κατασκευής και επιλογής τα κτήρια των ελληνικών σχολείων δεν προβλέπουν άλλους χώρους για παροχή υπηρεσιών (services) προς τους γονείς τους μαθητές και το προσωπικό που υπηρετεί στην εκπαίδευση, πέραν των σχολικών αιθουσών.
Παιδιά ενός κατώτερου Θεού οι μαθητές των δημόσιων σχολείων…
Τα ιδιωτικά σχολεία αδειοδοτούνται κτηριακά μετά από έλεγχο του ΕΟΠΠΕΠ βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών. Ενώ, λοιπόν, οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων φοιτούν σε χώρους που έχουν πιστοποιηθεί, πολλά δημόσια σχολεία λειτουργούν χωρίς τουαλέτες, παράθυρα, εξόδους κινδύνου σε κτήρια παραμελημένα, χωρίς συντήρηση εδώ και χρόνια, ακόμη και σε προκάτ και λυόμενα κτήρια. Είναι, επομένως, φανερό ότι για κάποιους οι μαθητές των δημόσιων σχολείων είναι παιδιά ενός κατώτερου Θεού…
Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι το πρόβλημα της ελλιπούς κρατικής εποπτείας στις κτηριακές υποδομές έχει προκύψει το τελευταίο διάστημα πολύ έντονα και σε μεγάλα τμήματα της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Δεκάδες χιλιάδες μαθητές και εργαζόμενοι στα απολύτως αρρύθμιστα Κέντρα Μελέτης βρίσκονται σε χώρους που κανείς δεν έχει ελέγξει. Επίσης, πρόσφατα «απλοποιήθηκε» η διαδικασία αδειοδότησης σε Φροντιστήρια και σε Κέντρα Ξένων Γλωσσών, με τους ιδιοκτήτες να παίρνουν το πράσινο φως λειτουργίας καταθέτοντας απλώς μια …υπεύθυνη δήλωση (!) ότι έχουν ανταποκριθεί στις κτηριακές απαιτήσεις που προβλέπει η νομοθεσία, χωρίς η πολιτεία να ασκεί καν ενδεικτικούς ελέγχους! Ας ελπίσουμε το δράμα των Σερρών να μην προκύψει σε κάποια από τις απολύτως ανεξέλεγκτες πλέον ιδιωτικές μονάδες εκπαίδευσης…
Ποιος έχει την εποπτεία, όμως, των δημόσιων σχολικών κτηρίων; Το Υπουργείο Παιδείας αναλαμβάνει το πρόγραμμα ανέγερσης νέων κτηρίων. Οι νέες μονάδες παραδίδονται σε χρήση και δύο χρόνια μετά περνούν στην κυριότητα των δήμων. Επομένως, το Υπουργείο Παιδείας έχει επί της ουσίας αποποιηθεί την ευθύνη εποπτείας των κτηρίων των δημόσιων σχολείων, τη συντήρηση των οποίων έχει αναλάβει η σοβαρά υποχρηματοδοτημένη και συχνά θεσμικά ανέτοιμη και ανώριμη να χειρίζεται ζητήματα δημόσιας εκπαίδευσης τοπική αυτοδιοίκηση.
Τι πρέπει να γίνει;
Μεταξύ πολλών άλλων:
- Αύξηση του προϋπολογισμού στο Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Παιδείας και των κονδυλίων της τοπικής αυτοδιοίκησης για τη συντήρηση σχολικών κτηρίων.
- Άμεσος έλεγχος όλων των σχολικών μονάδων της χώρας από ανεξάρτητο σώμα μηχανικών
- Εξομοίωση των προδιαγραφών για την αδειοδότηση των κτηρίων δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων. Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί έχουν το ίδιο δικαίωμα στην υγεία και στην ασφάλεια, ανεξάρτητα αν βρίσκονται σε δημόσιο ή σε ιδιωτικό σχολείο.
- Ψήφιση θεσμικού πλαισίου για τα ανεξέλεγκτα Κέντρα Μελέτης που θα προβλέπει, μεταξύ άλλων, την κτηριακή τους πιστοποίηση και επαναφορά του κτηριακού ελέγχου για τα Φροντιστήρια και τα Κέντρα Ξένων Γλωσσών από τον ΕΟΠΠΕΠ
- Ενεργή θεσμική εμπλοκή του Υπουργείου Παιδείας στην εποπτεία των δημόσιων σχολικών κτηρίων μέσω των κατά τόπους Διευθύνσεων Εκπαίδευσης
