H απόφαση του ΣτΕ (1251/2024), με την οποία ουσιαστικά εξομοιώνεται η διαδικασία μοριοδότησης των ιδιωτικών με αυτήν των δημόσιων εκπαιδευτικών, έχει προκαλέσει έντονη συζήτηση στο χώρο της εκπαίδευσης. Όπως διαπιστώνει κανείς μελετώντας το κείμενο του ΣτΕ, προκαλούνται ανατροπές στο ζήτημα της προσμέτρησης της προϋπηρεσίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών, με αποτέλεσμα να προκύπτουν νέα δεδομένα στην κατάρτιση των νέων πινάκων ΑΣΕΠ της Ειδικής (2025) και της Γενικής (2026) Εκπαίδευσης. Στην ΟΙΕΛΕ εκτιμούμε ότι, παρά τους όποιους προβληματισμούς και ανησυχίες γεννιούνται από την απόφαση, δίδεται μια μεγάλη ευκαιρία, τόσο για την κυβέρνηση, όσο και για τους εργοδότες. Να διαμορφωθεί μια νέα νομοθετική κατάσταση στην ιδιωτική εκπαίδευση και να αποκατασταθούν ομαλές και αρμονικές συνθήκες στα σχολεία. Άραγε, θα λάβουν το μήνυμα;
Μια δίκαιη απόφαση
Μετά από δεκαετίες αγώνων της ΟΙΕΛΕ, η προϋπηρεσία μας στην ιδιωτική εκπαίδευση, με σειρά νόμων, αναγνωρίζεται ως δημόσια προϋπηρεσία. Για όσες και όσους το θεωρούν αυτό δεδομένο, θυμίζουμε την δήλωση το 1997 του τότε Υπουργού Παιδείας Γ. Αρσένη, σύμφωνα με την οποία «οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί είναι ιδιωτικοί υπάλληλοι και δεν δικαιούνται μοριοδότησης στον ΑΣΕΠ». Όμως, με τις προσπάθειές μας ανατρέψαμε το καθεστώς αυτό.
Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί εργάζονται σε ιδιωτικά σχολεία που βρίσκονται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, έχουν διοριστήρια της πολιτείας, παρέχουν ακριβώς το ίδιο διδακτικό έργο, εκδίδουν βαθμολογίες και υπογράφουν προαγωγικούς και απολυτήριους τίτλους σπουδών, έχουν την ίδια μισθολογική εξέλιξη και αμείβονται τουλάχιστον με τις αποδοχές των ομοιοβάθμων τους δημόσιων εκπαιδευτικών. Υπόκεινται, δε, στο ίδιο καθεστώς οργάνωσης και διοίκησης της εκπαίδευσης βάσει της κείμενης νομοθεσίας (Ν. 1566/85). Για το λόγο αυτό, η προϋπηρεσία τους, όπως προαναφέραμε, αναγνωρίζεται. Απλώς, για λόγους συντεχνιακών «ισορροπιών», η πολιτεία έθετε κάποια «εμπόδια» στην προσμέτρησή της (διετία υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη και απόλυση).
Η απόφαση του ΣτΕ αποκαθιστά τη συνταγματική νομιμότητα, αίροντας τα εμπόδια αυτά και αποδίδοντας έτσι δικαιοσύνη. Τα θέματα, όμως, που θα δημιουργηθούν, είναι σημαντικά. Μαζική φυγή ιδιωτικών εκπαιδευτικών από πολλά ιδιωτικά σχολεία με αποτέλεσμα κάποια από αυτά να αντιμετωπίσουν προβλήματα λειτουργίας και αναστάτωση στους κόλπους των συναδέλφων μας αναπληρωτών. Η εύκολη λύση, στην οποία ελπίζουμε να μην καταφύγει η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, είναι η επιβολή ενός νέου συστήματος προσλήψεων που θα υποβιβάζει το ρόλο της προϋπηρεσίας (επί παραδείγματι, γραπτός διαγωνισμός του ΑΣΕΠ με το προσοντολόγιο να περνά σε δεύτερη μοίρα). Αν το πράξει, πέραν του ότι ακυρώνει ουσιαστικά το βασικό προσόν εργασίας το οποίο ισχύει σε ολόκληρη την Ε.Ε. (την προϋπηρεσία), θα βρει απέναντί της σύσσωμη την εκπαιδευτική κοινότητα.
Μόνη λύση η δημιουργία σταθερών και ποιοτικών εργασιακών σχέσεων στα ιδιωτικά σχολεία
Η ΟΙΕΛΕ δεν υπήρξε και δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει Ομοσπονδία-τροχονόμος που ενδιαφέρεται να σπρώχνει τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς στο δημόσιο. Η δική μας πάγια επιδίωξη είναι η καθιέρωση ποιοτικών και σταθερών εργασιακών σχέσεων στα ιδιωτικά σχολεία, ώστε οι συνάδελφοι να μην αναγκάζονται να φεύγουν από τους χώρους εργασίας τους. Διότι – και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί – κανένας ιδιωτικός εκπαιδευτικός δεν λαμβάνει ελαφρά τη καρδία την απόφαση να φύγει από το σχολείο του. Δένεται με το χώρο, με τα παιδιά, με τις οικογένειές τους, με τους συναδέλφους, με την τοπική κοινωνία. Η περιπλάνηση στην επαρχία υπό χειρότερες συνθήκες αμοιβής δεν είναι ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή, αλλά συχνά είναι ίσως μονόδρομος, λόγω των κακών συνθηκών που επικρατούν σε πολλά ιδιωτικά σχολεία και νηπιαγωγεία.
Προφητικά η ΟΙΕΛΕ είχε διεξάγει την έρευνα για το Big Quit το 2022, παρατηρώντας την ολοένα και μεγαλύτερη έξοδο εκπαιδευτικών από τα ιδιωτικά σχολεία μετά την ψήφιση του Νόμου Κεραμέως τον Ιούλιο του 2020. Διαπιστώσαμε ότι το 70% των εκπαιδευτικών δεν είναι ευχαριστημένοι στην εργασία τους και ότι σχεδόν ανάλογο ποσοστό σκέπτεται την αποχώρηση από αυτήν, ποσοστό κατά 30% υψηλότερο (!) από αυτό που βρήκε έρευνα του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ στο σύνολο των εργαζόμενων του ιδιωτικού τομέα! Η επιβεβαίωση των ερευνητικών ευρημάτων ήρθε με επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, σύμφωνα με τα οποία από τον Αύγουστο του 2020 μέχρι και τις αρχές του 2023, είχαν αποχωρήσει από τα ιδιωτικά σχολεία πάνω από 3200 ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί (σε σύνολο 9000 περίπου). Πλέον, εκτιμούμε ότι ο αριθμός αυτός προσεγγίζει, αν όχι ξεπερνά, τις 4000. Επομένως, μέσα σε μια τετραετία περίπου, έχουν αποχωρήσει σχεδόν οι μισοί εκπαιδευτικοί από τα ιδιωτικά σχολεία, ενώ στην πρωτοβάθμια τα ποσοστά είναι πολύ υψηλότερα!
Το απίστευτο αυτό νούμερο για οποιοδήποτε κλάδο του ιδιωτικού τομέα δείχνει ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για την ιδιωτική εκπαίδευση είναι ακραίο και έχει δημιουργήσει επικίνδυνες στρεβλώσεις. Η πάγια νομολογία (βλ. απόφαση ΣτΕ 622/2010) αναφέρει πως θα πρέπει να παρέχονται στους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς «σταθερές, κατά το δυνατόν, συνθήκες εργασίας, ώστε να μπορούν απερίσπαστα να εκτελούν τα καθήκοντά τους για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση του σκοπού της Παιδείας, ο οποίος, κατά τα προεκτεθέντα, έχει αναχθεί σε συνταγματικό λόγο δημοσίου συμφέροντος». Με το Νόμο Κεραμέως, αυτό καταστρατηγείται. Στην πρόσφατη συνάντησή του με εκπροσώπους συνδικάτων και κυβερνήσεων από όλη την Ε.Ε., ο Πρόεδρος της ΟΙΕΛΕ διαπίστωσε έκπληκτος ότι οι εργασιακές συνθήκες των ιδιωτικών εκπαιδευτικών στις ευρωπαϊκές χώρες προσεγγίζουν πολύ αυτές των δημόσιων, σε πολλές δε είναι απολύτως ταυτόσημες! Το χάσμα αυτό που παρατηρείται ανάμεσα στις εργασιακές σχέσεις των Ελλήνων δημόσιων και ιδιωτικών εκπαιδευτικών είναι χωρίς προηγούμενο στην Ευρώπη, μετά την ψήφιση του Ν. 4713/2020. Έτσι εξηγείται η μαζική φυγή ιδιωτικών εκπαιδευτικών από την ημερομηνία ψήφισης του νόμου μέχρι σήμερα, με αποτέλεσμα τα ιδιωτικά σχολεία να καθίστανται κέντρα διερχομένων, η ποιότητά τους να πέφτει και ο πίνακας ΑΣΕΠ να γεμίζει με εκατοντάδες συναδέλφους μας.
Η κρίση που αναπόφευκτα θα προκαλέσει η απόφαση του ΣτΕ είναι ταυτόχρονα μια τεράστια ευκαιρία για ιδιοκτήτες και κυβέρνηση που από κοινού επέβαλαν το ακραίο αυτό καθεστώς στα ιδιωτικά σχολεία. Ένα καθεστώς που δεν περιορίζεται στις ελεύθερες, χωρίς καμιά αιτιολόγηση ή αξιολογική διαδικασία, απολύσεις, αλλά έχει κι άλλες οδυνηρές για τους εκπαιδευτικούς συνέπειες, όπως την κατάργηση της ελεύθερης λειτουργίας του συλλόγου διδασκόντων, την αντισυνταγματική βλαπτική μεταβολή όρων εργασίας, την δια του εξαναγκασμού παραίτηση από μέρος του ωραρίου, την δραστική περιστολή της αμοιβής για τις προαιρετικές δράσεις κ.λπ. Σε ένα τέτοιο απαράδεκτο πλαίσιο, πολλοί ιδιοκτήτες έχουν επιβάλει ένα σκοτεινό εργασιακό καθεστώς με απλήρωτη εργασία απογεύματα, Σαββατοκύριακα, διακοπές και αργίες, με επιβολή καθηκόντων εκτός του πλαισίου του εκπαιδευτικού έργου (συνοδεία σχολικών, καθάρισμα, μαγείρεμα, απογευματινή/βραδινή φύλαξη). Είναι, δε, πολύ απλό για τους ιθύνοντες στο Υπουργείο Παιδείας να δουν σε ποιες μονάδες υπάρχουν μαζικές αποχωρήσεις, ώστε να διαπιστώσουν πού έχουμε κάκιστες εργασιακές σχέσεις. Σε πολλά σχολεία οι αποχωρήσεις είναι ελάχιστες έως και μηδενικές, δυστυχώς όμως σε πολλά άλλα παρατηρείται τσουνάμι εξόδου.
Άρα;
- Πρώτον, η κυβέρνηση και η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας θα πρέπει να ξεπεράσουν την ιδεολογική τους αγκύλωση για την επιβολή «όρων αγοράς» και στα ιδιωτικά σχολεία. Είναι φανερό ότι δεν λειτουργεί, και για το λόγο αυτό ακόμη και στις αγγλοσαξωνικές χώρες με τα πιο ευέλικτα συστήματα υπάρχει άμεση εποπτεία του κράτους στις απολύσεις των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η ψήφιση ενός νέου νομοθετικού πλαισίου που θα βάλει τις προϋποθέσεις για ένα καλύτερο πλαίσιο εργασίας των εκπαιδευτικών στα ιδιωτικά σχολεία.
- Δεύτερον, οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να αντιληφθούν πως «τα καλά σχολεία ωριμάζουν μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους» (OECD, Education at a Glance). Για να μένουν, όμως, οι εκπαιδευτικοί στα ιδιωτικά σχολεία, θα πρέπει να δοθούν σοβαρά κίνητρα. Ηθικά και οικονομικά. Θα πρέπει, δε, να μπει φρένο στην παρανοϊκή εντατικοποίηση της εργασίας που φθάνει τους συναδέλφους μας στα όρια της ψυχολογικής και βιολογικής εξάντλησης. Θα πρέπει, τέλος, να ξεπεράσουν την αναχρονιστική λογική της περιφρόνησης του κοινωνικού τους εταίρου και να προσέλθουν σε διάλογο, τόσο κεντρικό όσο και ανά σχολείο, με τους εκπροσώπους των εκπαιδευτικών. Η ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και προτάσεων μόνο οφέλη έχει να δώσει για το χώρο.
Συμπερασματικά, ο μόνος δρόμος για να καταπολεμηθεί το φαινόμενο της Μεγάλης Φυγής από τα ιδιωτικά σχολεία είναι ένα νέο νομοθετικό καθεστώς και η θεμελίωση σταθερών και ποιοτικών σχέσεων εργασίας. Έτσι θα ομαλοποιηθεί η κατάσταση και στον Πίνακα του ΑΣΕΠ.
Δημόσιοι και ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί να παλέψουμε μαζί για τα κρίσιμα ζητήματα της εκπαίδευσης
Αντιλαμβανόμαστε απόλυτα την αγωνία των συναδέλφων μας στο δημόσιο, ιδίως των αναπληρωτών. Είμαστε οι πρώτοι που αναγνωρίζουμε ότι φυλάττουν εκπαιδευτικές Θερμοπύλες υπό σκληρές συνθήκες και έχουμε ζητήσει εδώ και χρόνια την πλήρη ισοτίμησή τους με τους εκπαιδευτικούς του δημοσίου. Ζητούμε, όμως, και εμείς από κάποιους εξ αυτών (ευτυχώς λίγους) να μην καταφεύγουν στον εύκολο δρόμο του κοινωνικού αυτοματισμού. Με έκπληξη είδαμε σε κάποια sites ανακοινώσεις όπου αναφέρονται πράγματα που δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Για παράδειγμα σε κείμενο που δημοσιεύτηκε στο e-wall αναφέρεται ότι «οι όροι εργασίας στα ιδιωτικά σχολεία, όπου οι εκπαιδευτικοί συχνά εργάζονται υπό διαφορετικές συνθήκες, δεν μπορούν να συγκριθούν με τις συνθήκες στα δημόσια σχολεία». Αυτό, φυσικά, είναι αναληθές και αποδεικνύεται από την κείμενη νομοθεσία, αλλά και από την εν λόγω απόφαση του ΣτΕ. Όπως αναφέραμε και πιο πριν, οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί παρέχουν, στο τυπικό ωρολόγιο πρόγραμμα, ακριβώς το ίδιο έργο (αναλυτικό πρόγραμμα, βαθμολογίες, εξετάσεις, τίτλοι σπουδών) με τους δημόσιους και το επιχείρημα ότι οι εργασιακές τους σχέσεις είναι σκληρότερες, μόνο προς όφελος των ιδιωτικών εκπαιδευτικών για τη μοριοδότησή τους θα έπρεπε να λειτουργήσει.
Για να μην υπάρχει διχασμός και ανώφελες «εμφύλιες» συγκρούσεις από τις οποίες θα βγούμε όλοι χαμένοι, ας ενώσουμε τις δυνάμεις μας, ζητώντας:
- Άμεση αλλαγή του νόμου για την ιδιωτική εκπαίδευση, για να περιοριστεί ο τεράστιος αριθμός των απολύσεων και των παραιτήσεων
- Ισχυρότερη εποπτεία στα ιδιωτικά σχολεία, για να καταπολεμηθεί η εργοδοτική ασυδοσία, να υπάρχουν καλύτερες συνθήκες εργασίας και να παραμένουν οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί στα σχολεία τους
- Μαζικούς, μόνιμους διορισμούς για να καλυφθούν τα μεγάλα κενά στη δημόσια εκπαίδευση.
