Ακολουθεί άρθρο του Προέδρου της ΟΙΕΛΕ Γιώργου Χριστόπουλου με αφορμή τις ραγδαίες εξελίξεις που έρχονται στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης και που είναι βέβαιο πως θα επηρεάσουν δραματικά το δημόσιο αγαθό της Παιδείας.
«Στις 18 Απριλίου είχαμε δημοσιοποιήσει άρθρο για τις τεκτονικές αλλαγές που ξεκινούν στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Αλλαγές που προαναγγέλλονταν στα ψιλά γράμματα των οικονομικών στηλών, αλλά που πλέον αρχίζουν και γίνονται ευρύτερα γνωστές. Σύμφωνα με νέα δημοσιεύματα αλλά και φήμες που διαρρέουν στελέχη του χώρου, εφοπλιστικά κεφάλαια και μεγάλα εκπαιδευτικά funds επενδύουν στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης, εξαγοράζοντας τμήμα ή και το σύνολο γνωστών εκπαιδευτηρίων.
Ήδη γίνεται λόγος για αλλαγή ιδιοκτησίας σε δύο μεγάλα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Αθήνας, σε ένα της Θεσσαλονίκης, ενώ ακούγονται σχέδια για τη δημιουργία δύο πολύ μεγάλων ιδιωτικών σχολείων από ισχυρούς ομίλους. Οι αλλαγές αυτές δεν προέκυψαν ξαφνικά. Τα τελευταία δύο χρόνια είχαμε μεγάλα deals τόσο στο χώρο της μη τυπικής (εξαγορά ομίλου ΑΚΜΗ) όσο και στο χώρο της τυπικής ιδιωτικής εκπαίδευσης (ανακοίνωση ίδρυσης δύο ιδιωτικών σχολείων στο ΛΑΜΔΑ Ελληνικού, επέκταση μεγάλων ιδιωτικών σχολείων).
Ο ρόλος του τριπλού cocktail εμπορευματοποίησης της Παιδείας
Ποιος είναι ο λόγος του θερμού ενδιαφέροντος επενδυτικών κεφαλαίων για το χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευση; Φυσικά, το «ευνοϊκό» περιβάλλον που έχει δημιουργήσει η κυβέρνηση με τις πολιτικές της την τελευταία πενταετία. Πολιτικές οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν σε ένα τριπλό, θανατηφόρο cocktail εμπορευματοποίησης («ιδιωτικά πανεπιστήμια – Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής – υποχρηματοδότηση δημόσιας εκπαίδευσης») που απειλεί να κονιορτοποιήσει την δημόσια Παιδεία. Το cocktail αυτό αναμένεται να ενισχυθεί με ένα τέταρτο συστατικό, τα vouchers (βλέπε «ελεύθερη γονεϊκή επιλογή»), με το οποίο θα υπογραφεί η ληξιαρχική πράξη θανάτου της δημόσιας εκπαίδευσης.
Μέχρι πρότινος η ΟΙΕΛΕ υποστήριζε ότι η κυβέρνηση ακολουθούσε το νεοφιλελεύθερης λογικής βρετανικό μοντέλο εκπαίδευσης. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι το έχει ξεπεράσει, φτιάχνοντας ένα δικό της, τριτοκοσμικό υβρίδιο (τουλάχιστον στη Βρετανία τηρούνται οι νόμοι και υπάρχουν στοιχειώδεις κανόνες ποιότητας). Οι επιχειρηματίες έχουν πια κάθε λόγο να ανοίξουν πολυδύναμες, all inclusive, «εκπαιδευτικές» μονάδες που θα ξεκινούν από την προσχολική αγωγή και θα φτάνουν μέχρι την ανώτατη εκπαίδευση. Το πράττουν διότι έχουν λάβει διαβεβαιώσεις – ή διότι γνωρίζουν ότι θα πιέσουν και θα πετύχουν – να μην υπάρχει ουσιαστικά κανένας έλεγχος, καμιά πιστοποίηση ποιότητας, καμιά εποπτεία στις εκπαιδευτικές διαδικασίες και στα εργασιακά. Ο στόχος είναι να περάσει στην κοινωνία, ή μάλλον στην καταναλωτική μάζα, πως, για να πάρεις πτυχίο δεν είναι πλέον απαιτούμενα ο κόπος, η μελέτη, η προσπάθεια, αλλά αρκεί απλώς το χρήμα. Όποιος το διαθέτει, θα σπουδάζει. Όποιος δεν το έχει, θα υποχρεώνεται να επιλέξει την «αναβαθμισμένη» επαγγελματική εκπαίδευση για να διεκδικήσει τη θέση ενός μεσαίου τεχνίτη (που χρειάζεται απεγνωσμένα η αγορά των παρωχημένων ελληνικών επιχειρήσεων). Ήδη η εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής σπρώχνει κάθε χρόνο πάνω από 20.000 παιδιά στις δαγκάνες των επιτήδειων ιδιωτών. Ήδη η υποχρηματοδότηση και υποβάθμιση των δημόσιων σχολείων πλημμυρίζουν με μαθητές τα ιδιωτικά σχολεία.
Ταυτόχρονα, η εσκεμμένη έλλειψη ελέγχου στα εργασιακά των ιδιωτικών εκπαιδευτικών γιγαντώνει τα περιθώρια κέρδους, καθώς χιλιάδες εργατοώρες κάθε χρόνο (απογεύματα, Σαββατοκύριακα, εορτές, καλοκαιρινές διακοπές) δεν πληρώνονται. Οι χαμηλότατοι μισθοί των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και η ασυδοσία που επιτρέπει η πολιτεία στο χώρο μας, με αποτέλεσμα πάνω από το 35% της εργασίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών να μην αμείβεται, κάνουν την επένδυση διάφορων επιχειρηματιών στο χώρο μας ιδιαίτερα «ελκυστική», για ευνόητους λόγους…
Τι μέλλει γενέσθαι στα ιδιωτικά σχολεία
Αναμφίβολα, όσα ακούγονται γεννούν ιδιαίτερη ανησυχία στους εργαζόμενους στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Οι μεγάλοι παίκτες που μπαίνουν στο χώρο είναι βέβαιο ότι έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν μια κυβέρνηση που είναι «εκ φύσεως» φιλική στην επιχειρηματική ελίτ και εχθρική στους εργαζόμενους. Κάποιοι θα πουν ότι, βάσει διεθνών ερευνών, σε μεγάλες, απρόσωπες εταιρείες υπάρχουν πιο διαφανείς διαδικασίες αξιολόγησης και πιστοποίησης της ποιότητας, επιμόρφωσης του προσωπικού και διασφάλισης στοιχειωδών εργασιακών σχέσεων. Η πείρα, όμως, από το χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι πικρή. Αν ένας μικρός ιδιοκτήτης έχει τη δυνατότητα να γλιστρά από κάθε έλεγχο των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης ή της Επιθεώρησης Εργασίας με «τον τρόπο του», δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τι πρόκειται να γίνει, αν ισχυροί όμιλοι πιέσουν για να μην ελέγχονται οι εργασιακές παρανομίες, οι βαθμολογίες, οι ενδοσχολικές εξετάσεις…
Ένα πάντως είναι σίγουρο. Η ιδιωτική εκπαίδευση μεταλλάσσεται, ως αποτέλεσμα εφαρμογής μιας ακραίας νεοφιλελεύθερης πολιτικής απορρύθμισης και υποβάθμισης του δημόσιου αγαθού της Παιδείας. Όπως είχε πει σε ανύποπτο χρόνο, λίγα χρόνια πριν το θάνατό του, ο αείμνηστος σπουδαίος ερευνητής και παλαιός Αντιπρόεδρος της ΟΙΕΛΕ Νίκος Παΐζης, η επέλαση της εμπορευματοποίησης θα αλλάξει το τοπίο στο χώρο. Θα επιβιώσουν τεράστιες ιδιωτικές μονάδες και μικρά, καλά οργανωμένα ιδιωτικά σχολεία γειτονιάς για μικρότερα βαλάντια. Η σημερινή εικόνα με τα δύο τρίτα των σχολείων να ανήκουν σε μικρομεσαίους ιδιοκτήτες σύντομα θα είναι παρελθόν.
Σε κάθε περίπτωση, τα τεκταινόμενα στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης θα πρέπει να σημάνουν καμπανάκι συναγερμού σε όλο τον εκπαιδευτικό κόσμο. Οι αλλαγές αυτές αφορούν ολόκληρη την κοινωνία, όχι μόνο το 8-9% των μαθητών στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Στα χνάρια της Υγείας, το αγαθό της Παιδείας μετατρέπεται βίαια σε εμπορικό προϊόν (commodity) και οι «ακριβές» του υπηρεσίες (βλέπε ανώτατη εκπαίδευση) θα είναι προσβάσιμες μόνο σε γερά πορτοφόλια, καθώς βαθμολογίες, πτυχία και σπουδές θα έχουν πλέον «τιμή»… Έτσι, τα παιδιά των μη προνομιούχων επιστρέφουν στη μοίρα που είχαν οι συνομήλικοί τους στη δεκαετία του ’50 που το μέλλον τους ήταν η ανεργία, η κακοπληρωμένη εργασία ή η μετανάστευση. Ελπίζω και εύχομαι στη συνάντηση με τις εκπαιδευτικές Ομοσπονδίες (ΔΟΕ και ΟΛΜΕ) στο τέλος του μήνα, το ζήτημα της εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης να είναι πρώτο στην ατζέντα του διαλόγου. Το οφείλουμε στις νέες γενιές που είναι αντιμέτωπες με ένα δυστοπικό μέλλον.»
Γιώργος Χριστόπουλος
Πρόεδρος ΔΣ ΟΙΕΛΕ
Γραμματέας Εκπαίδευσης ΓΣΕΕ
