Η ΟΙΕΛΕ ήταν η μοναδική δευτεροβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση που αντέδρασε άμεσα, ύστερα από σχετικά δημοσιεύματα που ενέπλεκαν τον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης στο πεδίο εφαρμογής του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εργασίας που βρίσκεται σε διαβούλευση. Απέστειλε επιστολή στον αρμόδιο Υπουργό Παιδείας καλώντας τον να προστατεύσει τον εποπτικό ρόλο της Πολιτείας στην ιδιωτική εκπαίδευση από ευέλικτες ρυθμίσεις που θα κατέλυαν βασικές διατάξεις της εκπαιδευτικής νομοθεσίας.
Μετά τις αντιδράσεις μας, το νομοσχέδιο αυτό δεν περιέχει διατάξεις (όπως τα συμβόλαια μηδενικών ωρών) που να βάλλουν ευθέως κατά του εργασιακού status των εκπαιδευτικών στα ιδιωτικά σχολεία, διατηρώντας τη διπλή φύση της εργασιακής του σχέσης (σύμβαση εργασίας με συγκεκριμένες ώρες απασχόλησης και διοριστήριο). Η επιδίωξή μας είναι να μην εφαρμοστεί ούτε στο ελάχιστο για τις εργασιακές σχέσεις των συναδέλφων μας στα Φροντιστήρια και στα Κέντρα Ξένων Γλωσσών, θα πράξουμε δε οτιδήποτε απαιτηθεί σε κάθε επίπεδο προκειμένου να αποτραπεί τέτοια εξέλιξη. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη διάλογος με την ηγεσία του ΥΠΑΙΘΑ που γνωρίζει το ζήτημα και τις διαστάσεις του για τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς, ενώ είναι ενήμερο το Υπουργείο Εργασίας.
Η ανάλυση του νομικού μας συμβούλου Γ. Μελισσάρη για το σχέδιο νόμου και τις διατάξεις που επηρεάζουν τις εργασιακές μας σχέσεις
«Οι συμβάσεις μηδενικών ωρών και οι κατά παραγγελία συμβάσεις (δηλ. οι συμβάσεις που συνάπτονται ιδίως μέσω ψηφιακών πλατφορμών, στο πλαίσιο της gig economy[1]) μπορεί να χαρακτηρίζονται στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας αόριστα ως «εγγυημένες ώρες», ωστόσο δεν αλλάζει η ουσία. Πρόκειται για μηδενικές ώρες απασχόλησης που επεκτείνουν την ανασφάλεια και την κακώς εννοούμενη «ρευστότητα» στο χώρο της εργασίας. Το εν λόγω σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας, αν και περιέχει διατάξεις που ρυθμίζουν τις επισφαλείς εργασιακές σχέσεις κατ’ εφαρμογή της σχετικής Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1152 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της της 20ής Ιουνίου 2019 «για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση», εν τούτοις επιλέγει να νομιμοποιήσει και να διατηρήσει τις εργασιακές αυτές σχέσεις, χαρακτηρίζοντάς τες περίπου ως ένα «φυσικό φαινόμενο» το οποίο απλώς πρέπει να ρυθμιστεί.
Η επιλογή αυτή του Υπουργείου, δείχνει για άλλη μία φορά τον σαφή και ήδη προδιαγεγραμμένο προσανατολισμό της ηγεσίας του για εξυπηρέτηση της ευελιξίας στο χώρο των εργασιακών σχέσεων προς όφελος των εργοδοτών, με σκοπό τη δήθεν προσαρμογή της επιχειρηματικότητας στις νέες εξελίξεις και την, κατ’αντίθεση, διατήρηση και επιδείνωση της κατάστασης εργασιακής απορρύθμισης και της επισφάλειας που κυριαρχεί, με τραγικά οικονομικά αποτελέσματα για τους εργαζόμενους αλλά και επιβάρυνσης της σωματικής και ψυχικής υγείας τους.
Ποιες διατάξεις του νομοσχεδίου επηρεάζουν και ποιες όχι τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς
Ποιες είναι οι σημαντικότερες διατάξεις του νομοσχεδίου, οι οποίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στις εργασιακές σχέσεις ιδιωτικών εκπαιδευτικών, εφόσον νομοθετηθούν αυτούσιες;
Α. Συμβάσεις μηδενικών ωρών – Συμβάσεις κατά παραγγελία:
- Για τους εκπαιδευτικούς σε ιδιωτικά σχολεία:
ΔΕΝ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ στους εκπαιδευτικούς των ιδιωτικών σχολείων, αφού με βάση το άρθρ. 27 παρ.1 Ν. 682/1977 « Το όριον των καθ’ εβδομάδα ωρών διδασκαλίας των ιδιωτικών εκπαιδευτικών πλήρους απασχολήσεως, είναι το ισχύον εκάστοτε δια τους δημοσίους εκπαιδευτικούς των δημοσίων σχολείων».
- Για τους εκπαιδευτικούς σε Φροντιστήρια και σε ΚΞΓ:
Για τους εκπαιδευτικούς φροντιστηρίων κλπ. υπάρχει κίνδυνος να εφαρμοστεί με τη δημιουργία μίας δεξαμενής εργαζομένων με μηδενικές (κατ’ουσίαν, αφού οι εγγυημένες ώρες του νομοσχεδίου αφήνονται στη βούληση των μερών και ο νοών νοείτω) ώρες εργασίας. Με τη ρύθμιση αυτή, ο εργαζόμενος εφόσον έχει ειδοποιηθεί εγγράφως από τον εργοδότη του (γραπτό μήνυμα μέσω κινητού τηλεφώνου – SMS , μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κ.ά.) για την ανάληψη εργασίας σε εύλογο χρόνο, που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των 24 ωρών, πριν από την πραγματοποίησή της, οφείλει να την παράσχει. Εάν η ανάληψη εργασίας ακυρωθεί από τον εργοδότη μέσα στις τελευταίες 24 ώρες, ο εργαζόμενος δικαιούται αποζημίωση που αντιστοιχεί στην αμοιβή της εργασίας που ακυρώθηκε. Ο όρος του νομοσχεδίου για ακυρότητα των συμβάσεων αυτών εφόσον δεν υπάρχει ένας ελάχιστος αριθμός αμειβομένων ωρών εργασίας, είναι και αυτός σε βάρος των εργαζομένων: κι’ αυτό διότι σε μία άκυρη σύμβαση εργασίας, ο μισθωτός που έχει απασχοληθεί ήδη και δεν έχει πληρωθεί, μπορεί να αξιώσει όχι τις συμφωνημένες αποδοχές αλλά τις κατώτατες του νεοπροσλαμβανόμενου, χωρίς τυχόν οικογενειακά επιδόματα ή άλλες παροχές λόγω των προσωπικών ιδιοτήτων του, με νομική βάση τον αδικαιολόγητο πλουτισμό!
Β. Θεσπίζεται τεκμήριο οικειοθελούς αποχώρησης
Θεωρείται πλέον ως οικειοθελής αποχώρηση η επί πέντε συναπτές εργάσιμες ημέρες αδικαιολόγητη (αυθαίρετη) αποχή του εργαζόμενου από την εργασία, οπότε η σύμβαση λύνεται αζημίως για τον εργοδότη, μετά από έντεκα (11) εργάσιμες ημέρες από την έναρξη της αδικαιολόγητης αποχής. Εφιστούμε την προσοχή σε ΟΛΟΥΣ τους εκπαιδευτικούς για την αποφυγή αυθαίρετων και χωρίς δικαιολογημένη αιτία απουσιών.
Γ. Υποχρέωση του εργοδότη για έγγραφη ενημέρωση των όρων εργασίας μας
Ο εργοδότης υποχρεούται να παρέχει γραπτώς στους εργαζόμενους όλες τις πληροφορίες της εργασιακής του σχέσεις είτε με παράδοση εντύπου είτε σε ηλεκτρονική μορφή. Αυτή είναι μια κρίσιμη διάταξη και η ΟΙΕΛΕ καλεί όλους τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς που δεν έχουν λάβει γνώση της σύμβασής τους να ζητούν εγγράφως όλες τις πληροφορίες από τον εργοδότη. Σε διαφορετική απροθυμίας του εργοδότη, να καταγγέλλουν άμεσα στην Ομοσπονδία το γεγονός, ώστε να προχωρούμε στις πρέπουσες ενέργειες.
-Το αργότερο μία εβδομάδα μετά την έναρξη της εργασίας του, ο εργοδότης οφείλει να ενημερώσει, με τους παραπάνω τρόπους, τον εργαζόμενο, για:
- τα στοιχεία ταυτότητας των συμβαλλόμενων μερών,
- τον τόπο παροχής της εργασίας, συμπεριλαμβανομένης και της περίπτωσης παροχής της εργασίας σε διάφορα σημεία, ή σε περίπτωση μη καθορισμού του τόπου από τον εργοδότη η δυνατότητας επιλογής του από τον εργαζόμενο, την έδρα της επιχείρησης ή την κατοικία του εργοδότη,
- τη θέση ή ειδικότητα του εργαζομένου, τον βαθμό του, την κατηγορία ή τον κλάδο της απασχόλησής του, καθώς και συνοπτική περιγραφή του αντικειμένου της εργασίας του,
- την ημερομηνία έναρξης της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας,
- αν πρόκειται για σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου, την ημερομηνία λήξης ή η προβλεπόμενη διάρκεια αυτής,
- τη διάρκεια και τους όρους της δοκιμαστικής περιόδου, αν έχει συμφωνηθεί,
- τις πάσης φύσεως αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος, καθώς και την περιοδικότητα και τον τρόπο καταβολής τους,
- όταν το πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον προβλέψιμο, τη διάρκεια της κανονικής ημερήσιας ή εβδομαδιαίας απασχόλησης του εργαζόμενου, τυχόν ρυθμίσεις περί υπερωριακής απασχόλησης ή πρόσθετης εργασίας και αμοιβής αυτών, καθώς και ρυθμίσεις σχετικά με τις αλλαγές βάρδιας,
- όταν το πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας είναι εξ ολοκλήρου ή ως επί το πλείστον μη προβλέψιμο:
- την αρχή ότι το ωράριο εργασίας είναι μεταβλητό, τον αριθμό των εγγυημένων αμειβόμενων ωρών και την αμοιβή που καταβάλλεται για την εργασία που πραγματοποιείται επιπροσθέτως ή πέραν των εγγυημένων αυτών ωρών,
- τις ώρες και ημέρες αναφοράς
- την ελάχιστη περίοδος εντός της οποίας ο εργοδότης οφείλει να ειδοποιήσει τον εργαζόμενο πριν από την ανάθεση εργασίας και την προθεσμία εντός της οποίας ο εργοδότης δύναται να ακυρώσει την ανάθεση εργασίας
-Το αργότερο ένα μήνα μετά την έναρξη της εργασίας του, ο εργοδότης οφείλει να ενημερώσει, με τους παραπάνω τρόπους, τον εργαζόμενο, για:
- τα στοιχεία του έμμεσου εργοδότη, αν πρόκειται για εργασία που παρέχεται μέσω επιχείρησης προσωρινής απασχόλησης (Ε.Π.Α.),
- την κατάρτιση που παρέχεται από τον εργοδότη, αν υφίσταται τέτοια παροχή προς τον εργαζόμενο,
- τη διάρκεια της άδειας με αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος, καθώς και τον τρόπο και χρόνο χορήγησής της,
- τη διαδικασία που ακολουθείται από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο σε περίπτωση λύσης της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και ιδίως την υποχρέωση έγγραφης καταγγελίας που γνωστοποιείται στον αντισυμβαλλόμενο, οι προθεσμίες προειδοποίησης και ο προσδιορισμός του ύψους της τυχόν αποζημίωσης, καθώς και η ύπαρξη σπουδαίου λόγου, αν αυτός απαιτείται,
- τη συλλογική σύμβαση που καθορίζει τους ελάχιστους όρους αμοιβής και εργασίας του εργαζόμενου, καθώς και τους συλλογικούς φορείς που τη συνυπογράφουν,
- τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, στους οποίους είναι ασφαλισμένος ο εργαζόμενος, καθώς και κάθε άλλη παροχή από τον εργοδότη που σχετίζεται με την κοινωνική ασφάλιση.
Σε περίπτωση που ο εργοδότης παραβεί την υποχρέωση εμπρόθεσμης προσκόμισης των σχετικών ενημερωτικών εγγράφων, ο εργαζόμενος δικαιούται να προσφύγει στην Επιθεώρηση Εργασίας, αν και δεν υπάρχει τεκμήριο πλήρους απασχόλησης, όπως θα μπορούσε, με βάση και την ίδια την Οδηγία.
Δ. Παράλληλη απασχόληση:
Σύμφωνα με τις διατάξεις του σχεδίου νόμου, επιτρέπεται η παράλληλη απασχόληση (από δύο εργοδότες και άνω), υπό την προϋπόθεση ότι η ημερήσια απασχόληση δεν ξεπερνά τις 13 ώρες και δεν παραβιάζεται το 40ωρο/5ήμερο εβδομαδιαίως-όπου ισχύει πενθήμερη εργασία. Επίσης, σε μία περίοδο αναφοράς 4 μηνών, ο εργαζόμενος απαγορεύεται κατά μέσο όρο να απασχολείται άνω των 48 ωρών/εβδομαδιαίως, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών. Ωστόσο, όπως εξηγούμε πιο κάτω, για τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς ισχύουν ειδικές διατάξεις:
- Για τους εκπαιδευτικούς σε Φροντιστήρια και σε ΚΞΓ:
Φρονούμε ότι από τη στιγμή που το πλήρες ωράριο των καθηγητών φροντιστηρίων, ΚΞΓ έχει καθοριστεί με την ειδικότερη διάταξη του Ν. 4415/2016, η διάταξη περί παράλληλης απασχόλησης δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς τροποποίηση του ειδικότερου νόμου που αφορά την κατηγορία αυτή.
- Για τους εκπαιδευτικούς σε ιδιωτικά σχολεία:
Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί διατίθενται σε συστεγαζόμενες ή όμορες σχολικές μονάδες της ίδιας βαθμίδας και του ίδιου ιδιοκτήτη για την κάλυψη λειτουργικών και υπηρεσιακών αναγκών ή, σε συμφωνία με τον ιδιοκτήτη του σχολείου, τοποθετούνται και διδάσκουν αποκλειστικά σε άλλο σχολείο ή σε άλλη σχολική βαθμίδα του ίδιου ιδιοκτήτη χωρίς καταγγελία της σύμβασης εργασίας. Επιπλέον, σε περίπτωση που εκπαιδευτικός ιδιωτικού σχολείου επιθυμεί να εργαστεί εκτός χρόνου εργασίας σε άλλο εργοδότη, είναι υποχρεωμένος να λάβει άσκηση άδειας ιδιωτικού έργου από υπηρεσιακό συμβούλιο που θέτει αυστηρούς όρους χορήγησης. Επομένως η διάταξη αυτή ΔΕΝ εφαρμόζεται στους εκπαιδευτικούς της κατηγορίας αυτής.
Ε. Αιτιολόγηση της απόλυσης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις
Στην περίπτωση απόλυσης, όταν ο εργαζόμενος θεωρεί ότι έχει απολυθεί λόγω της άσκησης δικαιώματος που προβλέπει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο (και όχι για κάθε απόλυση), τότε δικαιούται να ζητήσει πλήρη αιτιολόγηση από τον εργοδότη ο οποίος οφείλει να την παράσχει εγγράφως και δεόντως τεκμηριωμένη. Για το λόγο αυτό, προτείνουμε στους εκπαιδευτικούς, μετά την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου, να κάνουν ευρεία χρήση της διάταξης αυτής, προκειμένου να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους αλλά και να πιέσουν τον εργοδότη τους στη διατύπωση αιτιολόγησης της απόλυσης, προκειμένου, ενδεχομένως, να γίνει δικαστική χρήση αυτής. Επισημαίνουμε ότι το βάρος της απόδειξης ότι η απόλυση δεν έγινε εκδικητικά, το φέρει ο εργοδότης.
ΣΤ. Εξάμηνη δοκιμαστική περίοδος
Η θεσμοθέτηση της 6μηνης δοκιμαστικής περιόδου από τη σύναψη της σύμβασης, αναμένεται να επηρεάσει τις εργασιακές σχέσεις στα Φροντιστήρια, σε ΚΞΓ κλπ. και όχι στα ιδιωτικά σχολεία, διότι στα τελευταία η σύμβαση βάσει ειδικής διάταξης είναι αορίστου χρόνου, χωρίς πρόβλεψη δοκιμαστικής περιόδου. Σημειωτέον ότι, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα, παραμένει το καθεστώς της μη καταβολής αποζημίωσης απόλυσης για όσους εργαζόμενους απολύονται πριν από τη συμπλήρωση ενός έτους απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη.»
[1] Η περιστασιακή «οικονομία» όπου οι εργαζόμενοι, συνήθως σε ψηφιακές πλατφόρμες, εργάζονται βάσει ατομικών συμβάσεων, συχνά με συμβόλαια μηδενικών ωρών ή με συμβόλαια on demand. Πρόκειται για μια εξαιρετικά επισφαλή μορφή απασχόλησης που αποσυνδέει τον εργαζόμενο από τη μισθωτή εργασία και τα οφέλη της
