Προάγγελος δεινών στην εκπαίδευση; Τα νέα που φθάνουν από το Λονδίνο δεν είναι καθόλου καλά. Στις αρχές Μαρτίου τα βρετανικά ΜΜΕ αφιέρωσαν εκτενή αφιερώματα για την περίπτωση βρετανικού ιδιωτικού, «ανεξάρτητου», σχολείου που έλαβε αρνητική αξιολόγηση από τον OFSTED (Office for Standards in Education), για λόγους «ιδεολογικής πλύσης εγκεφάλου» των μαθητών! Ο OFSTED είναι ένας αξιολογικός οργανισμός που υπάγεται στο βρετανικό Υπουργείο Παιδείας, αλλά αποστέλλει τις εκθέσεις του απευθείας στο κοινοβούλιο.
Ποιο είναι το American School of London
Το σχολείο περί ου ο λόγος είναι το American School of London, ένα «ανεξάρτητο» ιδιωτικό σχολείο, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Θεωρείται ένα από τα πιο ακριβά (τα δίδακτρα αγγίζουν τις 32.000 λίρες το χρόνο) και καλύτερα σχολεία στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ιδρύθηκε το 1951 από τον Αμερικανό δημοσιογράφο Stephen Eckard και ξεκίνησε τη λειτουργία του από το …σπίτι του, όπου και φιλοξενήθηκαν οι πρώτοι 13 μαθητές. Σήμερα φοιτούν στο ASL πάνω από 1.300 παιδιά ηλικίας δημοτικού σχολείου.
Παρά το γεγονός ότι είναι σχολείο της βρετανικής ελίτ, το American School of London θεωρείται ως ένα προοδευτικό σχολείο. Στην περιγραφή των σκοπών του αναφέρεται η διαπαιδαγώγηση μαθητών ώστε να είναι «θαρραλέοι πολίτες του κόσμου», οι οποίοι θα μεγαλουργήσουν ενθαρρύνοντας, μεταξύ άλλων, τη δημιουργικότητα και τη συμπερίληψη (τη χορήγηση ίσων ευκαιριών στη μάθηση και στη ζωή). Αν αυτό ηχεί παράξενα σε κάποιους, να υπενθυμίσουμε ότι στο όχι τόσο μακρινό παρελθόν, κατά την περίοδο της Χούντας, δημοκρατικοί εκπαιδευτικοί που διώχθηκαν από το απριλιανό καθεστώς, βρήκαν καταφύγιο σε συγκεκριμένα ελληνικά ιδιωτικά σχολεία.
Η αξιολόγηση του σχολείου από τον OFSTED και οι ιδεολογικές της προεκτάσεις
Το 2018 το σχολείο είχε αποσπάσει εγκωμιαστική αξιολόγηση από τον OFSTED. Είχε κριθεί ως «εξαιρετικό» (outstanding) σε όλα τα πεδία, κάτι πάρα πολύ σπάνιο για όσους γνωρίζουν τα της βρετανικής εκπαίδευσης. Το Μάρτιο όμως του 2022 το σχολείο υποβιβάστηκε κατά 2 επίπεδα, λαμβάνοντας το βαθμό «επιδέχεται βελτίωσης» (requires improvement). Αναφέρουμε πληροφοριακά ότι οι βαθμοί του OFSTED είναι 4: εξαιρετικό (outstanding), καλό (good), επιδέχεται βελτίωσης (requires improvement), ανεπαρκές (inadequate). Το σχολείο κρίθηκε οριακά πάνω από τη βάση, καθώς, αν μια εκπαιδευτική μονάδα λάβει τον 4ο βαθμό, επανεξετάζεται, και αν δεν έχει βελτιωθεί, κλείνει και όλοι οι εκπαιδευτικοί απολύονται.
Τι έγινε, όμως, και ένα από τα καλύτερα σχολεία της χώρας έλαβε έναν βαθμό που μόνο χαμηλής ποιότητας εκπαιδευτήρια λαμβάνουν; Μήπως έπεσε δραματικά η ποιότητά του; Όχι, μάλιστα σύμφωνα με την έκθεση, το σχολείο ανταποκρίθηκε άριστα στο 96% (!) των προϋποθέσεων της αξιολόγησης! Επίσης, η αξιολόγηση ανέφερε πως το σχολείο διαθέτει άριστες υποδομές κι ένα πολύ καταρτισμένο εκπαιδευτικό προσωπικό. Τότε;
Οι αναφορές στην αξιολογική έκθεση είναι πολύ ανησυχητικές και προκαλούν εύλογα προβληματισμό σε κάθε υγιώς σκεπτόμενο πολίτη. Σύμφωνα με τους αξιολογητές, το σχολείο αφιέρωνε πολύ χρόνο διδάσκοντας ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης αντί να διδάσκει, πχ, «περισσότερη γεωγραφία». Αναφέρεται, επίσης, ότι πολλοί γονείς διαμαρτύρονται ότι τα παιδιά τους υφίστανται πλύση εγκεφάλου σχετικά με θέματα ισότητας φύλων και φυλής!
Πίσω από το περιεχόμενο της αξιολόγησης κρύβεται μια ισχυρή πολιτική διαμάχη. Τα κινήματα “Black Lives Matter” και “me too” ώθησαν μεγάλο αριθμό παιδαγωγών σε ΗΠΑ και Βρετανία να εφαρμόσουν προγράμματα, με στόχο να προστατευθεί η διαφορετικότητα, η ισότητα και η ισονομία και να καταπολεμηθεί ο ρατσισμός. Οι πρωτοβουλίες αυτές όμως ώθησαν υπερσυντηρητικά λόμπι πολιτικών και νομικών στις ΗΠΑ να κινηθούν ακόμη και δικαστικά κατά σχολείων και εκπαιδευτικών.
Προφανώς αυτή η συλλογιστική διέσχισε γρήγορα τον Ατλαντικό και αντίστοιχα πολιτικά λόμπι οργανώθηκαν και στη Μεγάλη Βρετανία, επιχειρώντας να ξεριζώσουν το «δαιμόνιο» της κριτικής παιδαγωγικής από τα σχολεία της χώρας. Τα λόμπι των γονέων άσκησαν ισχυρή πίεση στον OFSTED με αποτέλεσμα τη χαμηλή βαθμολόγηση του σχολείου, που απασχόλησε έντονα τον τύπο. Προοδευτικά ΜΜΕ, όπως η Guardian, εξέφρασαν την έκπληξή τους για το περιεχόμενο της αξιολόγησης, όμως σκανδαλοθηρικά έντυπα προσκείμενα στο Συντηρητικό Κόμμα, όπως η Daily Mail, πανηγύρισαν για το report και για τον εξαναγκασμό της Διευθύντριας Robin Appleby σε παραίτηση. Οι υπερσυντηρητικές εφημερίδες χαρακτηρίζουν, μάλιστα, το σχολείο ως “woke”, ή ως “the wokest school in Britain”. (Woke culture είναι η κουλτούρα που θεωρεί ως κύριο σκοπό της την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη).
Η επίσημη απάντηση του σχολείου, πάντως, δείχνει ότι το εκπαιδευτήριο δεν θα κάνει πίσω και θα συνεχίσει στις ίδιες αρχές, παρά τις πιέσεις. Μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι:
«Το ASL (American School of London) έχει αξιολογηθεί ως εξαιρετικό σε όλες τις προηγούμενες επιθεωρήσεις. Αυτή η αξιολόγηση, ωστόσο, ήταν ασυνήθιστη ως προς το εύρος και στην ουσία, με μια στενόμυαλη εστίαση σε ορισμένες πτυχές του προγράμματός μας.
Παρά την κατά το 96 τοις εκατό τήρηση των προτύπων του Ανεξάρτητου Σχολείου, η αξιολόγησή μας υποβαθμίστηκε δύο επίπεδα. Δεν πιστεύουμε ότι αυτή η βαθμολογία αντικατοπτρίζει την ποιότητα του σχολείου μας ή την αριστεία της διδασκαλίας μας».
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Αν όλα αυτά φαντάζουν μακρινά, ακόμη και εξωτικά, στην Ελλάδα, καλό θα ήταν να το ξανασκεφτούμε. Τον Σεπτέμβριο του 2018 ο Αντιπρόεδρος της ΝΔ (και νυν Υπουργός Ανάπτυξης) κ. Α. Γεωργιάδης χαρακτήρισε την Κοινωνιολογία ως «μάθημα για να γίνουν τα παιδιά αριστερά». Δύο χρόνια μετά, το Μάιο του 2020 ανακοινώνεται η κατάργηση σχεδόν όλων των μαθημάτων κοινωνικών σπουδών από το ωρολόγιο πρόγραμμα του Λυκείου. (Πολλοί μελετητές της εκπαίδευσης συμφωνούν ότι η κατάργηση των κοινωνικών σπουδών και της εικαστικής αγωγής και η επαναφορά του χαρακτηρισμού της διαγωγής αποτελούν σημεία παλινόρθωσης της αυταρχικής παιδαγωγικής).
Επίσης, η ΟΙΕΛΕ έχει διαπιστώσει ιδεολογικές παρεμβάσεις, συχνά υπό την πίεση γονέων, και στην ιδιωτική εκπαίδευση. Η άρνηση κάποιων, ευτυχώς λίγων, σχολείων να αφιερώσουν χώρο στην Επέτειο του Πολυτεχνείου είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα. Τα τελευταία χρόνια έχουμε, μάλιστα, γίνει μάρτυρες καταγγελιών, σύμφωνα με τις οποίες απαγορεύτηκε σε συναδέλφους μας να διδάξουν κείμενα και ποιήματα (όπως, πχ, του Γιάννη Ρίτσου).
Τέλος, μιας που αναφερόμαστε σε περίπτωση βρετανικού σχολείου, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι σημαντικό τμήμα της εκπαιδευτικής πολιτικής της κυβέρνησης υπαγορεύεται από το βρετανικό μοντέλο. Η αξιολόγηση, η ελεύθερη γονεϊκή επιλογή (που έπεται), η πρόθεση της κυβέρνησης (όπως καταγράφεται στην έκθεση Πισσαρίδη) τα δημόσια σχολεία να υπαχθούν στην τοπική αυτοδιοίκηση, είναι πολιτικές που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις Θάτσερ (κυρίως) και Μπλερ. Γι’ αυτό καλό είναι το εκπαιδευτικό κίνημα να λάβει τα μέτρα του. Ο ιδεολογικός φρονηματισμός στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι ante portas, είναι intra portas.
