Η ΟΙΕΛΕ δραστηριοποιείται στο χώρο της εκπαίδευσης. Σε έναν χώρο παροχής του πιο ευαίσθητου, μαζί με την Υγεία, κοινωνικού αγαθού, που εξακολουθεί να είναι δημόσιο ακόμη κι αν παρέχεται από ιδιώτες.
Στη συντριπτική πλειονότητα των χωρών του δυτικού κόσμου, ανεξαρτήτως κυβέρνησης και πολιτικής κατεύθυνσης, η εποπτεία στο χώρο της εκπαίδευσης είναι πολύ ισχυρή. Ακόμη και στη Μ. Βρετανία όπου οι θατσερικές αντιμεταρρυθμίσεις έχουν αδυνατίσει πολύ την κρατική παρέμβαση, υπάρχουν ανεξάρτητες αρχές, οι οποίες εποπτεύουν τόσο τη δημόσια όσο και την ιδιωτική εκπαίδευση και διασφαλίζουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και τα στοιχειώδη δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Όχι για να προστατευτεί μια «συντεχνία», αλλά διότι στο κέντρο του ενδιαφέροντος των ευνομούμενων κοινωνιών είναι το παιδί. Η υγεία και η ασφάλεια των μαθητών αλλά και η ποιότητα της εκπαίδευσης που λαμβάνουν είναι παράγοντες που θεωρούνται υπέρτεροι των όποιων επιχειρηματικών συμφερόντων. Ακόμη και οι πιο ισχυροί ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί όμιλοι υφίστανται αυστηρούς και εξαντλητικούς ελέγχους, όπως πληροφορούμαστε τόσο από τους συναδέλφους μας των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών συνδικάτων όσο και από φορείς που λειτουργούν στο χώρο της εκπαίδευσης.
Η χώρα μας αποτελεί, δυστυχώς, θλιβερή εξαίρεση. Το πρόβλημα της εποπτείας στην ιδιωτική εκπαίδευση είναι διαχρονικό, ωστόσο υπήρξαν πολιτικές ηγεσίες στο παρελθόν που κατόρθωσαν να τιθασεύσουν σε σημαντικό βαθμό την εργοδοτική ασυδοσία. Το γενικό όμως πρόβλημα παραμένει. Γίνεται οξύτερο, όταν το λόμπι των επιχειρηματιών της εκπαίδευσης έχει αξιοσημείωτη επιρροή στην πολιτική ηγεσία (όπως, πχ, τις περιόδους Υπουργίας Κοντογιαννόπουλου, Αρσένη, Αρβανιτόπουλου, Λοβέρδου, Κεραμέως), όμως είναι πάντοτε εκεί. Τούτο συμβαίνει, διότι ανάμεσα σε ορισμένους «διεφθαρμένους» υπαλλήλους-στελέχη εποπτικών φορέων της πολιτείας και σε κάποιους ιδιοκτήτες ιδιωτικών δομών εκπαίδευσης αναπτύσσονται σχέσεις μικροδιαπλοκής που αποδεικνύονται εξαιρετικά ανθεκτικές. Οι έλεγχοι είναι συχνά «προειδοποιημένοι», οι διαδικασίες τραβούν σε μάκρος, ώστε να υπάρχει παραγραφή, μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις οι κρατικές υπηρεσίες δεν διστάζουν να παραβιάσουν ωμά το νόμο, για να προστατεύσουν κάποιο επιχειρηματία.
Διευθύνσεις Εκπαίδευσης:
Αν και οι περισσότεροι υπάλληλοι στις Διευθύνσεις ασκούν με ευσυνειδησία το έργο τους, υπάρχουν δυστυχώς ορισμένα στελέχη που λειτουργούν ως ασπίδα προστασίας επιχειρηματικών συμφερόντων. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε περιπτώσεις που παραβιάζουν τη νομιμότητα ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί, συνήθως η παρέμβαση (και πολύ σωστά) είναι άμεση. Όταν όμως πρόκειται για ιδιοκτήτες, το πράγμα αλλάζει… Πρόσφατα δώσαμε στη δημοσιότητα πως από τις 49 υποθέσεις-καταγγελίες που απέστειλε η ΟΙΕΛΕ προς διερεύνηση στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, μόλις οι 2 (!!) εξετάστηκαν, χωρίς φυσικά κανένας από τους ιδιοκτήτες να παραπεμφθεί πειθαρχικά.
Έχουμε αναφέρει στο παρελθόν εξοργιστικές περιπτώσεις Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, όπου, μεταξύ πολλών άλλων:
- υπάλληλοι παραπληροφορούσαν συναδέλφους ή απέτρεπαν συναδέλφους από το να κάνουν καταγγελία για το σχολείο τους
- που δεν ελέγχουν ποτέ μισθοδοτικές καταστάσεις, με αποτέλεσμα πολλοί εκπαιδευτικοί να μην λαμβάνουν το νόμιμο μισθό τους
- που δεν ελέγχουν συνδυαστικά ωρολόγιο πρόγραμμα και διοριστήρια, με αποτέλεσμα να υπάρχουν παράνομοι/αδήλωτοι εκπαιδευτικοί
- που μειώνουν από μόνες τους (!) παράνομα το ωράριο εκπαιδευτικών,
- που πραγματοποιούν «στημένους» ελέγχους, προειδοποιημένους από την προηγούμενη ημέρα, ώστε ο ιδιοκτήτης να «κρύβει» τους εκπαιδευτικούς χωρίς διοριστήριο
- που αρνούνται σε συναδέλφους το απαράγραπτο δικαίωμα να λαμβάνουν άδεια ανατροφής τέκνου με το απίστευτο επιχείρημα ότι δήθεν το σχολείο δεν μπορεί να βρει αναπληρωτή τους (!)
Πειθαρχικά συμβούλια
Ακόμη κι αν παραπεμφθούν οι ιδιοκτήτες όμως, σπανίως καταλογίζονται ποινές. Όπως αναφέραμε και σε πρόσφατη ανακοίνωσή μας, οι υποθέσεις παραβίασης της εκπαιδευτικής νομοθεσίας ιδίως από ιδιοκτήτες ή Διευθυντές – «φίλους» των ιδιοκτητών πολύ συχνά καθυστερούν τόσο πολύ να εξεταστούν, με αποτέλεσμα να επέρχεται παραγραφή. Και στην περίπτωση όμως που εξετάζονται, οι ποινές είναι εξαιρετικά επιεικείς. Ακόμη και για βαριές παραβάσεις, επιβάλλεται η ποινή της …έγγραφης επίπληξης!
Βεβαίως, δεν υπάρχει μόνο ευθύνη των πειθαρχικών συμβουλίων γι’ αυτό. Είναι γεγονός ότι η νομοθεσία πρέπει να αναθεωρηθεί επί το αυστηρότερο, καθώς οι ποινές που προβλέπονται είναι αρκετά ήπιες, με αποτέλεσμα ο συνδυασμός γραφειοκρατίας και απαρχαιωμένων διατάξεων να εκθρέφει την ατιμωρησία.
Επιθεωρήσεις Εργασίας
Στις Επιθεωρήσεις Εργασίας προσφεύγουν εκπαιδευτικοί όλων των μονάδων ιδιωτικής εκπαίδευσης (ιδιωτικών σχολείων, Φροντιστηρίων και Κέντρων Ξένων Γλωσσών, ιδιωτικών ΙΕΚ). Δυστυχώς η απόσχιση του ΣΕΠΕ από το Υπουργείο Εργασίας και η «μετάλλαξή» του σε Ανεξάρτητη Αρχή με το Νόμο Χατζηδάκη, έχει αποδυναμώσει πλήρως της υπηρεσία. Σε περιοχές της χώρας με μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, ο αριθμός των υπαλλήλων είναι ελάχιστος, με αποτέλεσμα οι έλεγχοι να είναι από πολύ δύσκολοι έως αδύνατοι.
Επιπλέον, κάποιες Επιθεωρήσεις Εργασίας συμπεριφέρονται όπως κάποιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, προστατεύοντας εργοδότες του χώρου της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Έχουμε καταγράψει περιστατικά, όπου μετά από καταγγελίες μας και «έλεγχο» ορισμένων Επιθεωρήσεων, οι ιδιοκτήτες αθωώθηκαν με επιχειρήματα που θυμίζουν …επιθεώρηση (θεατρική!). Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα μεγάλης Διεύθυνσης στην Αττική όπου, μετά από καταγγελία μας για παράνομη λειτουργία Φροντιστηρίου εν μέσω λοκντάουν με 6 εκπαιδευτικούς στο χώρο, αν και το ίδιο το Φροντιστήριο είχε δηλώσει ψευδώς αναστολή λειτουργίας, η Επιθεώρηση πραγματοποίησε έλεγχο και μας ενημέρωσε ότι οι συνάδελφοι βρέθηκαν εκεί για να …πληρωθούν (το γεγονός ότι πλέον οι αμοιβές καταβάλλονται υποχρεωτικά ηλεκτρονικά διέλαθε της προσοχής των …επιθεωρητών). Σε άλλες περιπτώσεις, είχαμε αθώωση του ιδιοκτητών, επειδή στον Επιθεωρητή δεν άρεσε ο …νόμος (τέτοιες περιπτώσεις είχαμε σε εξέταση υποθέσεων εκπαιδευτικών σε Φροντιστήρια και Κέντρα Ξένων Γλωσσών, όπου οι αρμόδιοι αθώωναν ιδιοκτήτες που επέβαλαν διδακτική ώρα 60 ή 90 λεπτών, αν και ο νόμος έχει ρυθμίσει τη διδακτική ώρα στα 45 λεπτά!). Σε Επιθεώρηση Εργασίας μεγάλης επαρχιακής πόλης, ο ιδιοκτήτης αθωώθηκε, επειδή απασχολούσε τους εκπαιδευτικούς μόνο (!) μια ώρα την ημέρα περισσότερη από το κανονικό ωράριο!! Επίσης, σε ορισμένες θλιβερές περιπτώσεις, οι υπάλληλοι της Επιθεώρησης έκαναν ερωτήσεις στους εργαζόμενους παρουσία (!) του εργοδότη, ώστε να «διασφαλιστεί» πως δεν πρόκειται κανείς να επιβεβαιώσει παρανομίες.
Όταν η πολιτεία νομοθετεί αλλά δεν εφαρμόζει το νόμο…
Είθισται οι κυβερνήσεις να εφαρμόζουν τους νόμους που ψηφίζονται. Αυτό σε γενικές γραμμές ισχύει, εκτός κι αν οι νόμοι αυτοί θίγουν ισχυρά συμφέροντα. Είχαμε κάνει προ ενός έτους περίπου μια δημοσίευση για δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις νόμων που έχουν ψηφιστεί και δεν εφαρμόζονται εσκεμμένα.
Η πρώτη περίπτωση είναι η ρύθμιση του άρθρου 30, παρ. 1 του Ν. 4415/2016 που προέβλεπε τη δημιουργία ενός υπολογιστικού συστήματος (πλατφόρμας) η οποία θα λειτουργούσε συνδυαστικά με στοιχεία του ΠΣ Εργάνη και άλλων ηλεκτρονικών συστημάτων καταγραφής και στην οποία ήταν υποχρεωμένοι ιδιοκτήτες Φροντιστηρίων και Κέντρων Ξένων Γλωσσών να καταχωρίζουν στοιχεία των εκπαιδευτικών. Αιτία ψήφισης της ρύθμισης η τραγική κατάσταση ανομίας στους συγκεκριμένους χώρους με την αδήλωτη και την υποδηλωμένη εργασία να υπολογίζονται σε ποσοστό άνω του 40%. Φυσικά, υπό την πίεση των εργοδοτών που θέλουν να συνεχίζεται το πάρτι του μαύρου χρήματος, δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη!
Η δεύτερη περίπτωση αφορά στη γνωστή υπόθεση με τους κατόχους παράνομων τίτλων σπουδών από συγκεκριμένα ιδιωτικά τεχνικά λύκεια και το διορισμό τους στο δημόσιο που έφερε η ΟΙΕΛΕ στο φως από το 2005. Οι κάτοχοι των παράνομων τίτλων χρησιμοποίησαν το πλαστό εικοσάρι για να λάβουν 1000 μόρια στους διαγωνισμούς ΑΣΕΠ και πολλοί από αυτούς είναι σήμερα διορισμένοι στο δημόσιο (πάνω από 1.000 στο χώρο της δημόσιας Υγείας!) καταλαμβάνοντας τη θέση από παιδιά που κατέκτησαν το βαθμό τους με το μόχθο τους. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει νόμος που με πολιτική γενναιότητα ψήφισε το 2007 η Υπουργός Παιδείας Μαριέττα Γιαννάκου, που έβαλε λουκέτο σε 18 παραβατικά ιδιωτικά λύκεια και επέβαλε την επανεξέταση των κατόχων των τίτλων που απονεμήθηκαν από τα σχολεία που έκλεισαν (το νόμο αυτό ενίσχυσαν με διατάξεις τους οι Υπουργοί Φίλης και Γαβρόγλου), δεν εφαρμόστηκε ποτέ, λόγω πιέσεων κομμάτων και, δυστυχώς, συνδικαλιστών της δημόσιας υγείας. Το πιο τραγικό, όμως, είναι ότι οι κάτοχοι των τίτλων αυτών εξακολουθούν και διορίζονται μέσω ΑΣΕΠ στο δημόσιο!
Όταν η πολιτεία νομοθετεί, για να ευνοήσει την παρανομία…
Όσο κι αν αυτό ακούγεται οξύμωρο, ισχύει. Σε πολλές περιπτώσεις οι κυβερνήσεις, ιδίως των τελευταίων ετών, θεσπίζουν διατάξεις που ευνοούν έμμεσα την επιχειρηματική παρανομία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Νόμος 4713/2020 (γνωστός κι ως Νόμος Κεραμέως), άρθρο 9, παρ. 1: Στη συγκεκριμένη διάταξη γίνεται εφικτή η εθελοντική παραίτηση εκπαιδευτικού από μέρος του ωραρίου του. Φυσικά οι εμπνευστές του νόμου δεν έβαλαν τυχαία τη διάταξη, η οποία χρησιμοποιείται καταχρηστικά από τους ιδιοκτήτες ως εξής. Εκπαιδευτικοί καλούνται να παραιτηθούν από τμήμα των ωρών τους με την απειλή της απόλυσης, έτσι ώστε ο σχολάρχης να προσλάβει νεότερο εκπαιδευτικό που η ώρα του στοιχίζει λιγότερα, ή για να τους απολύσουν λίγο καιρό μετά με πολύ μικρότερη αποζημίωση (μιας που ο μισθός τους θα είναι «κουτσουρεμένος»). Η τότε Υπουργός αρνήθηκε (γεγονός αναμενόμενο…) την ορθολογική πρόταση της ΟΙΕΛΕ η ρύθμιση αυτή να εφαρμοστεί κατ’ αναλογίαν με το ίδιο καθεστώς που διέπει τις άδειες άνευ αποδοχών, ώστε μια διοικητική αρχή να ελέγχει αν οι παραιτήσεις είναι γνήσιες και να προσδιορίζει τη χρονική διάρκεια της παραίτησης.
- Στον ίδιο νόμο περιλαμβάνεται το άρθρο 5, σύμφωνα με το οποίο «ο ιδιοκτήτης και κάθε μέλος, εταίρος ή μέτοχος του ιδιοκτήτη, αν ο ιδιοκτήτης είναι νομικό πρόσωπο, μπορεί να παρίσταται σε οποιαδήποτε συνεδρίαση του συλλόγου των διδασκόντων». Η «χειρουργική» αυτή ρύθμιση, ακύρωσε πλήρως το Σύλλογο, καθώς υπό το φόβο της παρουσίας του σχολάρχη είτε δεν πραγματοποιούνται καθόλου συνεδριάσεις, είτε πραγματοποιούνται με κλειστά στόματα των εκπαιδευτικών (με σοβαρές τις επιπτώσεις στη νομιμότητα των αποφάσεων των σχολείων)
- Με το άρθρο 71 του νόμου 4849/2021 και το εύσχημο πρόσχημα της απλούστευσης διαδικασιών, μονάδες ιδιωτικής εκπαίδευσης (Φροντιστήρια και Κέντρα Ξένων Γλωσσών) με δυναμικότητα κάτω των 75 μαθητών ανά ώρα δεν απαιτείται να ελεγχθούν κτηριολογικά από τον ΕΟΠΠΕΠ (!), αλλά η πολιτεία αρκείται στην υποβολή – και μάλιστα ψηφιακά – των δικαιολογητικών των ιδιοκτητών. Βεβαίως, οι κίνδυνοι για την ασφάλεια και την υγεία μαθητών και εργαζόμενων, τεράστιοι…
Όταν η πολιτεία αρνείται να νομοθετήσει…
Τέλος, καταγράφουμε την περίπτωση η πολιτεία πεισματικά να αρνείται να νομοθετήσει για υπαρκτά και απολύτως ανέλεγκτα ζητήματα, προκειμένου να μην …κακοκαρδίσει μεγάλο αριθμό επιχειρηματιών. Αυτές οι περιπτώσεις είναι τα Κέντρα Μελέτης (άλλως, φροντιστήρια δημοτικού) που απαγορεύονται από το νόμο (άρθρο 56 του Ν. 682/77), όμως συνεχίζουν να λειτουργούν, χωρίς να υπάρχει θεσμικό πλαίσιο! Κανείς δεν γνωρίζει αν τα κτήρια είναι κατάλληλα, έχουν βεβαίωση στατικότητας, πυροσβεστική επάρκεια, επαρκή αερισμό/φωτισμό/θέρμανση/κλιματισμό, ορθές διαστάσεις, αύλειους χώρους, ώστε να διασφαλίζεται η υγεία και η ασφάλεια χιλιάδων μαθητών και εργαζόμενων. Κανείς δεν γνωρίζει ποιοι διδάσκουν και με ποια προσόντα, πώς αμείβονται πώς και εάν ασφαλίζονται.
Αντίστοιχη είναι και η κατάσταση με τα summer camps που διοργανώνουν κυρίως ιδιωτικά δημοτικά και νηπιαγωγεία και, ακόμη χειρότερα, τα παράνομα Κέντρα Μελέτης. Στις δομές αυτές εργάζονται συχνά άνθρωποι χωρίς αμοιβή, ασφάλιση και, κυρίως, χωρίς καμία πιστοποίηση να εποπτεύουν υπαίθριες δραστηριότητες (κολύμβηση σε πισίνα-θάλασσα, αναρριχήσεις). Η ΟΙΕΛΕ ανέλαβε πρωτοβουλία να ενημερώσει την Επιθεώρηση Εργασίας και το Συνήγορο του Παιδιού, ωστόσο η Επιθεώρηση ακόμη δεν μας ενημέρωσε (όπως είχε δεσμευτεί) για τα αποτελέσματα των ελέγχων. Το πρόβλημα όμως, όπως ορθά επεσήμανε ο Συνήγορος του Παιδιού, παραμένει. Δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για τα summer camps και σε συνδυασμό με την απροθυμία της πολιτείας να ελέγξει τους επιχειρηματίες της εκπαίδευσης, οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια χιλιάδων παιδιών είναι πολύ μεγάλοι.
Συμπερασματικά…
Ο χώρος της ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι τεράστιος με περίπου 100.000 εκπαιδευτικούς και πάνω από μισό εκατομμύριο μαθητές να δραστηριοποιούνται σε όλες τις δομές της. Η αδράνεια της πολιτείας, η ανυπαρξία ελέγχων (ή οι έλεγχοι βαριάς σκοπιμότητας), η κυριαρχία επιχειρηματικών συμφερόντων στο χώρο δεν απειλούν μόνο τη νομιμότητα των διαδικασιών και την ποιότητα των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών, αλλά και την υγεία των παιδιών μας. Στην πρόσφατη συνάντηση με τον νέο Υπουργό Παιδείας διαπιστώσαμε καλές προθέσεις για αλλαγή αυτής της κατάστασης. Αναμένουμε, όμως, τις πρωτοβουλίες της νέας ηγεσίας, ώστε να αποκατασταθούν σύγχρονες, λειτουργικές, δίκαιες και βιώσιμες συνθήκες στο χώρο μας. Οι προθέσεις πρέπει να γίνουν πράξη. Είναι προς όφελος όλων, του δημόσιου συμφέροντος, των ιδιοκτητών, των μαθητών και γονέων και των εκπαιδευτικών.
